Boşanma çocuğa anlatılmalıdır
İlk olarak fiziksel ayrılık (evden ayrılma) yakınken çocuğa boşanma anlatılmalıdır. Çocuk boşanmayı ebeveynin evden ayrılmasından sonra öğrenirse bu durum daha da karmaşık hale gelir ve evden ayrılan ebeveynin bu durumda oynadığı rol hakkında bilgi eksikliğine sahip olur. Uygun olan fiziksel ayrılma yakınken çocuğun durumdan haberdar olmasıdır. Boşanmayı ev dışında bir ortamda anlatmaktansa yaşanılan ev içerisinde anlatmak, konuyu tüm detayları ile konuşmak ve paylaşmak gerekmektedir.
Nasıl anlatılmalı?
Boşanma durumu çocuğa aktarılmadan önce anne ve babanın bir araya gelip bu zorlayıcı süreci çocuğa nasıl anlatacakları hakkında fikir birliğinde bulunmaları gerekmektedir. Anne ve baba konuyu bir arada açıklamalı, çocuğun sorularını ortak yanıtlamalılardır. Basit ve genel ifade içeren kelimeler kullanmalı ve birbirlerini suçlayıcı ifadelerden kaçınmalılardır. Açıklama sırasında çocuğa boşanmanın tamamen anne ve babanın aldığı karar sonucunda ortaya çıktığını, bu durumda çocuğun herhangi bir suçu olmadığı da söylenmelidir. Anne ve babanın çocuğa duyduğu sevgi ile eşlerin birbirlerine karşı hissettikleri sevginin farkı çocuğa açık olarak anlatılmalı ve çocuğun bunu hissettiğinden emin olunmalıdır. Çocuğa ne olursa olsun ebeveynlerinin onu sonsuza dek seveceği açık ve net olarak söylenmelidir. Boşanma sonucunda çocuğun yaşadığı ortam, başlayacağı ya da devam edeceği okul hakkında yeterli bilgi verilmeli ve çocuğun yaşamındaki değişikliklerin en aza indirgenmesi gerekmektedir. Çocuğun bilmek isteyeceği bir diğer nokta da anne ve babasını ne zamanlarda göreceği olacaktır. Ebeveynlerin her zaman her ihtiyacı olduğu zamanda onun yanında olacağını bilmek ve ortak belirlenen günlerde görüşeceğini bilmek çocuk için rahatlatıcı olacaktır.
Tepkiler nasıl olmalı?
Ebeveynler tüm hassas noktalara değinerek açıklamada bulunsalar da çocuklar için bu durumu kabullenip yaşama devam etmek duygusal olarak oldukça zordur. Çocuğun olası tepkilerinde, öfke, kızgınlık içeren tutumları karşısında ebeveynler sakinliklerini korumalıdır. Çocuğu dinlemeli, duygularını anlamalı, bu durumun onun için ne kadar üzücü olduğunu anladıklarını çocuğa ifade etmelilerdir. Duygularını ifade etmesi için teşvik edici dil kullanmak, onun yerine kendimizi koymak, çocuğu ilgi ve dikkatle dinlemek, tekrar eden sorularına aynı sakinlikte yanıt vermek bu süreçte ebeveyn çocuk ilişkisi için faydalı olacaktır.
Dikkat edilmesi gerekenler...
Boşanma gibi hassas süreçlerde yapılması gerekenler olduğu gibi yapılmaması gerekenlerde vardır. Açıklama yaparken kararsız, kuşkulu tavırlardan uzak durulmalıdır. Boşanma için diğer eş suçlanmamalıdır. Çocuğun yanında kötü kelimeler, vurgular, imalardan kaçınılmalıdır. Çocuktan kesinlikle bir taraf seçmesi istenmemelidir. Çocuktan duygusal destek beklenmemelidir. Çocuğa duygusal destek verilmelidir. Çocuğa sürekli olarak “sen güçlüsün, bunu aşarsın” gibi cümleler sarf edilmemelidir. Onun sadece “çocuk” olduğu unutulmamalıdır. Durumu hafife almak için “zaten babanı gördüğün mü vardı?” tarzında cümlelerle çocuğun duyguları görmezden gelinmemelidir.
Eğer çocukta uzun süreli ağlama ve öfke nöbetleri, uyku ve yemek düzeninde değişiklikler, gerileme, davranış problemleri, sürekli kaygı içeren sorular, korkular, depresif belirtiler görülürse mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.
Şafak Patavi KILIÇ
Psikolog
Ninos Çocuk Gelişim Merkezi
