Anlama çabası
Ben merkezci bir eşin büyüklenmeci tavırlarının, kırıcı söyleminin, söylediklerinin ve yaptıklarının başka insanlara nasıl bir etkide bulunduğunu bilmediklerini her defasında akla getirmek gerekir. Bu tür bir davranış biçimini aslında çocukluklarında kendilerini koruyabilmek için geliştirmişlerdir.
Anlayış ve duygudaşlık ben merkezci insanlarla başa çıkmada işimize yarayabilecek en önemli becerilerdir. Özellikle de yaptıkları veya dedikleri nedeniyle öfkeye kapılmışsanız. Böyle durumlarda narsist sevgilinizin yüzü yerine, yalnız ve sevilmeyen küçük bir çocuğun üzgün, korku dolu yüzünü gözlerinizin önüne getirin. Bu çocuğun neler yaşamış olabileceğini tahayyül etmeye çalışın. Acısını, yetersizlik ve utanç duygularını, çocukken yaşadığı yalnızlığı ve duygusal boşluğu gözünüzde canlandırmaya çalışın. Anne babasının dikkat, sevgi ve onayını elde edebilmek için kaldırılamayacak kadar ağır, ama kaçınılamayacak koşulları yerine getirmek zorunda olduğunu düşünün. Böylece sevgilinizin öfkesinin, bu kırgın ve ihmal edilmiş çocuğun kendisini korumasına hizmet ettiğini anlamanız ve narsist sevgilinize anlayış göstermeniz kolaylaşır.
Duyguların ifade edilmesi
Narsist eşe davranışının etkilerini açık açık göstermek gerekir. Suçlamadan, gücenik bir tepki göstermeden, bu davranışları sonrasında kendinizi nasıl hissettiğinizi ona açıkça anlatmalısınız.
Örneğin eşiniz eve geldiğinde sizi telefonla konuşurken görünce sinirlenir ve bağırmaya başlar. Bu durumda sizin de tepkiniz çoğunlukla ona bağırmak ve kendinizi savunmak ya da onu suçlamak olabilir. Bunun yerine şöyle diyebilirsiniz, “Beni telefonla konuşurken görünce seni umursamadığım duygusuna kapılmış olduğunu anlıyorum. Oysa tabii ki seni gördüğüme çok sevindim. Ama senin eve geliş saatin her gün değiştiği için telefon edeceğim saati bugün ayarlayamadım. Sen geldiğinde telefon ediyor olmam seni gördüğüme sevinmediğim anlamına gelmiyor. Aksine çok sevindim. Ama söylemek zorundayım ki, ne sebeple olursa olsun benimle böyle konuşman beni çok kırıyor. Benim canımı yakmak istemediğini biliyorum böyle konuşarak, ama benim canım yine de yanıyor.”
Karşılıklı saygı
Narsistler başkaları adına karar vermeye, onlar adına her şeyi belirlemeye meyillidir. Eşlerini de ilgilendiren bir şeye karar verirken bile onlara sorma, danışma ihtiyacı duymazlar. Eğer bunu eleştirmeye kalkarsanız, keyfi davrandığını söylerseniz ona ulaşamazsınız. Çünkü her şeyi kontrol etmek de onların kendilerini koruma yollarından biridir.
Örneğin eşiniz bu sene tatilde deniz kıyısına gideceğinize çoktan karar vermiş ve bunu size “Yalnızca şuraya gideceğiz” diye haber veriyorsa, en akıllıca davranış, önce bunu kabul etmek ve anlayış göstermektir. “Senin deniz kıyısında çok iyi dinlendiğini biliyorum” gibi... Daha sonra sizin neden başka bir yerde tatil yapmayı istediğinizin gerekçelerini dinlemesini rica ederek, tatil planınızı birlikte yapmanızı sağlamaya çalışabilirsiniz.
Narsist bir bireyle başa çıkmaya çalışmanın da kendi içinde sınırları vardır elbette. Gösterdiğiniz bütün empati ve anlayışa rağmen uzlaşmaz bir tutum içinde olmaya devam ederse, kendine odaklı davranış biçimi kırılmazsa, sizin de kendinizi koruma zamanınız gelmiş demektir. Sorun çıkmasın diye onun istediği gibi davranmak zorunda değilsiniz kesinlikle. Kendi sınırlarınızı çizmek, neyi kabul edebileceğinizi, neyi edemeyeceğinizi açıkça belirtmek geriye kalan tek yoldur.
Narsist sevgiliyle birlikte yaşarken bu tür ilişki sorunlarının ortaya çıkması neredeyse kaçınılmazdır. Bu durumda eş terapisi bir başka seçenek olarak gündeme gelebilir. Eşinizi buna ikna edebilirseniz tabii...
Bütün bu çabalarınız bir sonuç vermezse son seçenek, yol yakınken herkesin hayatına yeni bir yön çizebilmesi için ayrılmaktır. Narsistle yaşanan bu ilişki sizin kendinizi başka narsistlerden korumanız için tecrübe kazandırır mı, bilemem. Çünkü narsistler hayatta karşılaşabileceğiniz en çekici insan grubundandır ve herkesi kolayca tuzağa düşürüverirler. Özellikle siz de güce ve paraya tapan biriyseniz ve bunun böyle olduğunu bilmiyorsanız...
TEST
Aşağıdaki şıklardan en az 8’ine evet diyorsanız, üzgünüm bir narsistle birliktesiniz.
Eşiniz bir narsist mi?
1. Kendine odaklıdır (Her şey onun etrafında dönüyormuş gibi davranıyor)
2. Kibirli, titiz (Kuralları kendi koyar, sizin önerilerinizi redderer)
3. Sık sık aşağılar, küçümser
4. Talepkârdır (Kendi istekleriyle ilgili)
5. Kuşkucudur (Nazikçe isteklerinizi ifade ettiğinizde niyetinizden kuşkulanabilir)
6. Mükemmeliyetçidir (Yüksek beklenti ya dediği gibi olur ya da hiç olmaz)
7. Snobdur (Herkesten üstün olduğunu düşünür ve çok çabuk sıkılır)
8. Durmaksızın onay ve takdir bekler
9. Empati göstermekte zorlanır (Sizin duygularınız ya da ihtiyaçlarınızla ilgili değildir)
10. Pişmanlık duymaz (Gerçek anlamda özür dileyemez)
11. Takıntılıdır (Detaylarla çok ilgilidir)
12. Bağımlılık potansiyeli (Bazı kendine zarar veren alışkanlıklarından vazgeçemez; çünkü onlara sakinleşmek için ihtiyaç duyar)
13. Duygusal olarak mesafelidir (Duygularından kaçar)
Psikiyatrist Dr. Alper Hasanoğlu, Vatan Bizim Kahve
