Ortaya sinemasından televizyon kültürüne, müziğinden toplumsal mücadelesine, giyim kuşamdan ev yaşamına acısı ve tatlısıyla bir 90’lara gidiş bileti çıktı. Yitik Ülke Yayınları’ndan çıkacak olan "90’ların Kitabı", yarın raflardaki yerini alacak.
Onların çocukluktan gençliğe evrildiği yıllarda; sinemalarda Tim Burton’ın yönettiği Makas Eller filmi oynuyordu. Ardından bir döneme damga vuracak Ucuz Roman, Amerikan Güzeli, Matrix gibi filmler çekilecekti. Türkiye özel kanallarla yeni tanışıyordu.
Televizyonu, Teleon TV, HBB, Star1 çeken çocuklar mahalle arkadaşlarına fena halde caka satıyordu. Türkiye televizyon tarihinde çocuklar için yayımlanan ilk interaktif yarışma Hugo’da, cadı Scylla’nın elinden Hugolina ve çocukları kurtarmak için gereken kudret her Türk gencinin damarlarındaki asil kanda mevcuttu.
Günler Mario’nun sevgilisini kurtarmak için akşama kadar mantar yutmakla geçiyordu. Türk erkeğinin, MIRC’in sohbet sayfalarında geçen ASL’nin (age, sex, location) açılımının “Aleykümselam” olmadığını anlaması uzun yıllar aldı. Barış Manço’nun adam olacak çocukları onun sözünden çıkmıyor, ıspanak yiyip arabanın ön koltuğunda asla oturmuyorlardı. 59 değil, 49 değil, 39 hiç değil, sadece ve sadece 29 kupona alınan ansiklopediler eşliğinde yapılıyordu ödevler. 166 Masal Servisi, tetris, Kurt Cobain, sanal bebek Tamagotchi, Tarkan, futbolcu kartlarındaki Hami Mandıralı’nın gülümseyen yüzü ve daha fazlasına tanıklık etme şansı yakaladı 90’ların çocukları.
Neşeli günlerin yanında dönemin çocuk ve gençlerinin zihninde acı hatıralar da bıraktı 90’lar. İlkokul öğrencisi Gonca (Vuslateri), televizyonda “Turgut Özal öldü” altyazısını okuyabildiğini fark edince sevinçle annesine koştu mesela. Annesinin yüzünün asıldığını görünce bunu kendisini sevmediğine yorumladı günlerce.
İzmit sallanıyor ve binlerce kişi depremde can veriyordu. O dönem NTV’de Güne Başlarken programının sunucularından Faik Uyanık’ın göçük altındaki kız kardeşinin önce saçlarına ulaşılıyordu. 2 Temmuz 1993’te Sivas tarihinin en sıcak gününü yaşıyor, 35 can turna olup uçuyordu. Karikatürist Asaf Koçak mızıka çalıyordu ölüm bir adım ötesindeyken, 12 yaşındaki Koray Kaya ve ablası Menekşe Kaya kardeşler birbirine sarılıyordu. Evrensel gazetesi muhabiri Metin Göktepe, devletin verdiği sarı basın kartına sahip olmadığı için gözaltında katlediliyordu.
Çetin Emeç, Uğur Mumcu ve Musa Anter’in de aralarında bulunduğu onlarca gazetecinin adı öldürülenler listesine ekleniyordu. 3 Kasım 1996’da Susurluk ilçesi mevkiinde bir kamyon ile bir araba çarpışıyor ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en önemli skandallarından biri patlak veriyordu. Batılıların kayıp kuşak ya da X kuşağı diye adlandırdığı gençlerin lügatine bir daha çıkmamak üzere depresyon ve bunalım kavramları giriyordu. Abisinin kuzenine Ahmet Kaya dinlediği için kızdığını gören Sevil (Aksu) soruyordu: Ahmet Kaya terörist mi?
"Yaşananlar unutulmasın istedim"
90’lı yıllarda geçen tüm bu anılara yakından tanıklık etmiş 111 yazarı bir araya getiren Kadir Aydemir çıkış noktalarının yaşananların unutulmaması isteği olduğunu söyleyip şunları ekliyor:
“Bu çağ belleksiz olabilir, ama biz unuttuklarımızdan arta kalanları kâğıda geçirmek isteyen insanlarız. 111 arkadaş bir araya geldi ve "80’lerde Çocuk Olmak" kitabının devamı olan bu eser ortaya çıktı. 90’ların acı-tatlı tüm ayrıntıları ve bir yaşam kültürü saklı tüm sayfalarda. 90’ların çocukları ve gençleri kadar, çağının sorumluluğuna sahip herkesin kütüphanesi için doğdu kitabımız.”
Trakya’da metal havası
Gazeteci Ferhat Uludere ‘her 3 metalciden birinin müzik grubu kurmaya çalıştığı’ 1990’lı yıllarda, Trakya’daki heavy metal ortamlarını yazdı.
Sanal bebek çılgınlığı
Blogger N. Elif Tanverdi (örenbayan) doğumundan itibaren beslenip büyütülen, avuç içine sığacak boyuttaki sanal bebek Tamagotchi’yi yazdı.
Babam Uğur Mumcu
Gazeteci Özge Mumcu, 24 Ocak 1993 tarihinde, Ankara’da evlerinin önünde bombalı saldırıyla öldürülen babası gazeteci Uğur Mumcu’yu yazdı.
Gözaltında ölüm
Gazeteci-yazar Alper Turgut, 9 Ocak 1996’da gözaltında polislerce dövülerek öldürülen ve ‘duvardan düştü’ denilen gazeteci Metin Göktepe’yi yazdı.
Ah Barış Abi aşkolsun....
Sunucu Tanem Sivar 90’lı yıllara 10 yaşında girip 20 yaşında çıktı. Tanem, 90’lı yıllarda hayatına damga vuran isim olarak Barış Manço’yu yazdı.
‘Çevik’ten nasıl kaçılır?
Oyuncu Bülent Çolak 6 Kasım 1996’da, Beyazıt’taki YÖK protestosunda çevik kuvvetin elinden nasıl kaçtığını anlattı.
Markalarla büyüdük
Gazeteci Nilay Örnek, 1990’lı yıllara damgasını vuran markaları ve o döneme hâkim alışveriş kültürünü yazdı.
Herkesin gördüğü rüya
Spiker Hilal Ergenekon: “Çocuk olup da ‘Adam Olacak Çocuk’ programına katılma rüyası görmeyenimiz yoktur.”
