Ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen saç boyalarının alerjik etkilerini öğrenmek için öncelikle bir yama testi yaptırın. Testin sonucunda tespit edilen alerjik madde varsa, bu maddeyi içermeyen boyaları tercih edin. Sık değil uzun aralıklarla saçınızı boyatmaya ve boyanın saçta bekletilme süresinin kısa olmasına özen gösterin. Kalıcı ve içeriğinde PPD maddesi olan boyalara karşı temkinli olun.
Saç boyama işlemine erken yaşta başlanmamalı
Saçlar; güzelliğimizin tamamlayıcısıdır, insanın dış görünümünü etkiler. Bu nedenle de görünümlerinde farklılık yaratmak isteyenler, bunu ilk saçlarının rengini değiştirmekten başlarlar. Saç renginin değişmesi; kişinin kendini iyi hissetmesini sağlarken, bazen boyadan kaynaklanan istenmeyen yan etkiler de görülebilir. Son yıllarda saç boyalarından kaynaklanan alerjik hastalıklarda artış saptanmaktadır. Saç boyama işlemine erken yaşlarda başlanılması bunun en önemli sebeplerindedir.
Saç boyaları, saçın dış yüzeyine yapışarak, saçın rengini değiştiren maddelerdir. Boyanın, saç üzerinde kalma süresine ve boyanma mekanizmalarına göre farklı tipleri bulunmaktadır. Kalıcı, geçici, doğal, yarı kalıcı ve progresif olmak üzere farklı boya çeşitleri vardır.
En alerjik olan kalıcı boya
Kalıcı boyalar, günümüzde en sık tercih edilen boya çeşididir. Kalıcı denilmesinin sebebi; boyanın kılın üst tabakasına yerleşmesi ve yıkanma sonrası kolaylıkla uzaklaştırılamamasıdır. Tekrar boyama işlemi 4-6 hafta arasında olmaktadır. Bu tip boyalar toz, krem veya sıvı şekillerde olabilmektedir.
Geçici saç boyaları; özel bir durum için saçını boyatmak ve kısa süreli etki elde etmek isteyenler için bir seçenektir. Kişi saçını yıkadığında, boya, saçtan uzaklaştırılmış olacaktır. Alerjik reaksiyonlara neden olma riskleri çok düşüktür.
Doğal saç boyaları içinde en tanınmış olanı kınadır. Çok şiddetli renk verebilen bu tip boyaların, saçta kararlı renk vermemeleri ve çabuk kaybolmaları popülerliklerini kısıtlamaktadır. Diğer boya türlerine göre kınanın saçta bekletilme süresi daha uzundur.
Erkeklere progresif boya
Yarı kalıcı saç boyaları, daha çok beyaz saçın boyanması amacıyla tercih edilirler. Boyanmaları güçlüdür ve geçici boyalara göre daha uzun süre saçta kalırlar. Yıkanma sıklığına bağlı olarak 3-6 hafta saçlı deride etkileri devam eder.
Progresif saç boyalarında bulunan metalik maddeler, saçın renginin değişmesinden sorumludur. Düzenli kullanım sonrasında saçın renginde değişiklik görülmektedir. Özellikle erkekler tarafından saç rengini koyulaştırmak amacıyla tercih edilirler. En sık tercih edilen madde kurşundur. Ortaya çıkan rengin kalıcı olmaması, düzenli kullanım gerektirmesi ve renk yelpazesinin kısıtlı olması dezavantajlarıdır.
Sık boyama saçı bozar
Saç boyaları bazen istenmeyen etkilere neden olabilmektedir. Bu yan etkiler, özellikle kalıcı boyalarda daha fazladır. Saç boyalarının deriden emilip, kana geçme ihtimali yok denecek kadar azdır. Çok sık aralıklarla ve uzun süre saçların boyatılması; saç köklerine zarar verip, saçların kırılgan, mat ve soluk görünmesine neden olur. Saç köklerine zarar vermemek için; kişiler uzun aralıklarla saçlarını boyatmaya ve boyanın saçta bekletilme süresinin kısa olmasına dikkat etmelidirler.
Duyarlı kişilerde saç boyalarının içeriğindeki herhangi bir madde alerjik reaksiyonun gelişmesine neden olabilmektedir. Ancak bu reaksiyonun en sık sorumlu olanı PPD (parafenilendimane) maddesidir. Duyarlı kişilerde, vücudun bu maddeyle ikinci kez teması, alerjik reaksiyonların başlamasına sebep olmaktadır. İlk temas sonrası alerjik tepki görülmemektedir. İkinci kez o maddeyle karşılaşıldığı zaman o maddeyi hatırlamakta ve direkt reaksiyon görülmektedir.
Kaşıntı ve kızarıklığa dikkat
Alerjik reaksiyon; yüzde, göz kapaklarında, kulak arkasında hafif kızarıklık, kabuklanma ve sulantı şeklinde olabilmekle birlikte, tüm vücutta gözlenebilen şiddetli kaşıntı, sulantı ve ödem şeklinde de kendini gösterebilmektedir.
Alerjiye neden olan PPD maddesi, geçici dövmede de bulunmaktadır. PPD, güçlü bir deri duyarlaştırıcısıdır. Hassas kişiler, tatil yerlerinde geçici dövme yaptırarak PPD ile karşılamış olurlar. Geçici dövme yapılan bölgelerde sulantılı, kızarık, kaşıntılı yaralar görülmektedir. Kaşıntı sonrasında o bölgeler enfekte olabilir. Lenf bezlerinde şişlikler görülebilir. Hikayesinde geçici dövme sonrasında alerjik reaksiyon tarif eden kişilerde, saç boyalarına karşı alerjik tepki görülme olasılığı yüksektir. PPD maddesi geçici dövmelerde de yer aldığından geçici dövmelerin oluşturacağı sonuçlar hakkında toplum bilgilendirilmelidir.
ALERJİK MADDEYİ YAMA TESTİYLE YAKALAYIN!
Alerjik maddenin tespitinde yama testine başvurulur.
Test, kişinin sırtına alerjik maddelerin yapıştırılıp 48-72 saat sonra değerlendirilmesi prensibine dayanır.
Bu süre içinde test materyalleri sırttan çıkartılmamalı ve ıslatılmamalıdır.
Yapıştırılan maddelerin iki ve üçüncü günde vermiş olduğu tepkiye göre alerjik madde tespit edilmiş olur.
Test sonucuna göre, boyanın içeriğinde yer alan alerjik madde hastaya belirtilerek, o maddeyi içeren saç boyalarını hastanın kullanmaması konusunda bilgi verilir.
Yama testi sonrasında alerjik madde tespit edilmişse; saç boyası alırken ürünün etiket bilgisine dikkat edilerek, içeriğinde o madde bulunmayan boya tercih edilmelidir.
İLK DEFA SAÇINI BOYAYANLARA PRATİK TEST TÜYOSU
İlk defa saçını boyatacak kişiler, boyayı ilk kullanımdan önce test etmelidir. Boya, dirseğin iç yüzü ve kulak arkasında test edilmelidir. İki gün boyunca kişi duş almamalıdır. Temas bölgelerinde kızarıklık, kaşıntı ve sulantı gibi bulgular oluşursa boya işlemi yapılmamalıdır. Saç boyama işlemi ilk defa yapılacaksa, evde olmamasına dikkat edilmelidir.
ALERJİ OLURSA İLK İŞ SAÇINIZI BOL SUYLA YIKAYIN
Boya sonrasında alerjik bulgular hissedildiğinde, ilk iş olarak boyanın hemen saçtan uzaklaştırılması gerekir. Bunun için saçlar bol suyla yıkanmalıdır. Saç alerjisi durumunda; sulantıyı azaltacak kompresler, kaşıntı kesici özelliği olan antihistaminik tabletler ve kortizon içeren kremler kullanılmaktadır. Yaralar enfekte olmuşsa antibiyotikler kullanılır. Ciddi, yaygın vakalarda sistemik kortizon tedavisine başvurulur.
