Eğitimsizlik, aşiret faktörü nedeniyle sürdürülen töre, kadının özgür davranışını kontrol, aile içi şiddet gibi nedenlerle gerçekleştirilen zoraki evlilikler sadece kadını değil, erkeği de etkiliyor. Zoraki evlilikler özellikle ataerkil kültürlerde uygulanmakla birlikte, birçok zoraki evlilik bizzat kadınların (anne, teyze, büyükanne veya mağdurların kızları) zorlamasıyla ve desteğiyle gerçekleşiyor.
Zoraki evlilik mağdurlarının çoğunluğu kadın olmakla birlikte, erkekler de mağdur olabiliyor. Özellikle ebeveynleri tarafından evlendirilen erkek çocukları, eşcinsel, trans veya başka davranışlarda bulundukları için sorunlu bulunup ‘iyileşsinler’ diye evlendiriliyor. Bu nedenle zoraki evliliklerde mağdur sadece kadın değil. Ancak unutulmaması gerekiyor ki, bir kişinin evliliğe zorlanması temel insan haklarının ihlali anlamına geliyor ve bu nedenle zoraki evlilikler aile içi değil, bir kamu meselesi.
Ülkemizdeki en yaygın zoraki evlilik tipleri
- Taygeldi evliliği (Analı-kızlı): Farklı cinsiyetten iki çocuğu olan iki dulun hem kendilerinin hem de çocuklarının evlenmesi.
- Kayınbiraderle evlilik (Levirat): Ağabeyin ölmesi üzerine ölen kişinin erkek kardeşinin dul kalan eşle; yani ölen kişinin kardeşinin, ölen ağabeyinin eşiyle evlenmesine deniyor. Hatta kardeş zaten evliyse, kadın ölen eşinin kardeşinin evine kuma olarak gidiyor.
- Baldızla evlilik (Sorarat): Dul kalan erkeğin, eşinin kız kardeşiyle evlenmesi. Öksüz kalan çocuklara üvey anne olarak seçilen teyzenin daha hoşgörülü olacağı düşüncesiyle savunulmaya çalışılıyor.
- Kan bedeli: Aralarında kan davası olan ailelerde kan bedeline karşı maddi mallar yanında kızlarının da verildiği evlilik türü.
- Başlık parasıyla evlenme: Başlık parası evlenecek gencin kız tarafına ödediği paraya deniyor. Nakit paranın yanı sıra altın, ev, bahçe, tarla ve hayvan olarak da verilebiliyor.
- Berder (Berdel) evliliği: Evlilik yaşındaki iki erkeğin evlilik yaşındaki kız kardeşlerini birbiriyle değiştirmesi. Hakkari’de ‘Kepir’, Denizli ve Aydın’da ‘Değişik Yapma’, Doğu Anadolu-Güney Doğu Anadolu’da ‘Berdel’ evliliği olarak biliniyor. Genelde başlık parasından yoksun olma ya da yüksek sosyoekonomik seviyedekiler için şeyh, ağalık gibi bağları daha da güçlendirmek amacıyla yapılıyor.
- Kuma getirme: Karısı kısır olan veya erkek çocuk doğuramayan erkek, yeniden evlendiriliyor. Erkek birden fazla kadın ile çoğu kez aynı evde yaşıyor.
- Öç alma karşılığı evlenme: Aralarında kan davası bulunan kimi aileler, karşı tarafın onurunu incitip, saygınlığını zedelemek amacıyla bu yola başvuruyor.
- Beşik kertmesi: Birbirini çok seven eş, dost, komşu veya yakınların çocukları beşikteyken, bebeklerin ileride birbiriyle evleneceği sözünü verdiği evlilik türü.
- Çocuk evlilikleri: 18 yaşından küçük bireyin, bir yetişkin ile veya bir başka küçük birey ile evlendirilmesi.
Zoraki evliliklerin başlıca nedenleri
- Eğitimsizlik,
- Gelenek, töre ve aşiret faktörü,
- Kadının özgür davranışını kontrol,
- Aile içi şiddet,
- Ekonomik sebepler,
- Tecavüze uğrama ve aile şerefi,
- Toplumsal ve aile içi baskı
- Göç
Zoraki evliliklerin yol açtığı sorunlar
- Aile içi şiddete maruz kalabiliyor
- Fiziksel, duygusal, ekonomik, cinsel istismar yaşayabiliyor
- Ülke ya da yer değiştirme ve finansal olarak sürekli baskı görebiliyor
- Ailesinden ayrı tutuluyor
- İlişkilerden izole oluyor
- Çevre tarafından damgalanıyor
- Travma, depresyon, anksiyete, kendine zarar verme, yeme bozuklukları ve/veya intihara meyilli olabiliyor.
İlgili haberimiz: Bu projede zoraki evliliklere sıfır tolerans!
Zoraki Evliliklere Sıfır Tolerans Projesi kapsamında toplumun kanayan yarası zoraki evlilikler mercek altına alınıyor! İşte rakamlarla ülkemiz gerçekleri!
