Türkiye’de yılda yaklaşık 1 milyon 350 bin doğum oluyor. Kalça çıkığı ve kalça gelişim problemleri, her bin doğumdan 15'inde ortaya çıkıyor. Yani yılda yaklaşık 20 bin bebek kalça çıkığı ile doğuyor veya bu yeni doğan bebeklerde kalça gelişim problemleri ortaya çıkıyor.
“Kalça çıkığı, erken dönemde tedavisi kolay, geç dönemde ise zor bir hastalıktır” diyen Medical Park Bahçelievler Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Ahmet Doğan, kalça çıkığıyla ilgili ailelere şu uyarılarda bulunuyor:
• Kalça çıkığı, halk arasında genellikle doğum sırasında bebeğin bacaktan tutularak çekilmesi sonucu oluşan bir durum olarak bilinir. Oysa çoğu zaman bebek daha anne karnındayken kalça çıkıktır ya da kalçanın gelişimi yetersiz kalmıştır. Kalça çıkığı aslında önlenebilir bir sakatlıktır. Ancak ailenin bebeğe yapacağı yanlış uygulamalar, bebeğin sakat kalmasına yol açabileceği gibi doğru eylemler sorunsuz tamamen iyileşmesini sağlayabilir.
• Kalça çıkığının ortaya çıkma nedenleri çok çeşitlidir. Anne karnında bebeğin uygun olmayan pozisyonda durmasından ailevi nedenlere, doğum şeklinden sendrom dediğimiz bazı hastalıklara kadar çok sayıda nedeni vardır.
BASİT BİR ULTRASON YETER!
• Kalça çıkığında kesin olarak bildiğimiz; kız çocuklarda, birinci doğumlarda, çoğul gebeliklerde, ailede kalça çıkığı hikayesi olanlarda, akraba evliliklerinde, ters geliş (makat gelişi) doğan bebeklerde, boyunda eğrilik, başında yassılık ve ayakta eğrilikle doğan bebeklerde daha sık görüldüğüdür. Bu özelliklerden herhangi birini taşıyan bebekler risk grubundadırlar.
• Kalça çıkığı veya gelişme problemini anlamak için bebeklik döneminde en ideal yöntem; 3 ila 6. haftalar arasında kalçaların muayenesi ve ultrasonografi ile incelenmesidir. Bunun için çocuk ortopedisi ile ilgilenen ve çocuk kalçalarının ultrason tetkiki konusunda eğitimi olan bir ortopedist tarafından değerlendirilmesi daha uygundur.
RÖNTGENE GEREK YOK
• Kalçaların ultrasonografik değerlendirmesi ağrısız, acısız ve herhangi bir girişim gerektirmeyen, poliklinik şartlarında anne ve babanın nezaretinde yapılabilen çok kısa ve basit bir yöntemdir. Problemli bebeklerin zamanında yakalanarak ameliyatsız düzelme şansını elde etmelerini sağlayan ultrasonografi yöntemi, birçok gelişmiş ülkede rutin uygulamaya girmiştir. İlk iki ayda çoğu zaman röntgen çektirmenin hiç bir değeri yoktur; gereksiz para ve zaman kaybıdır. Aynı zamanda çocuklar gereksiz yere radyasyona maruz kalırlar.
KALÇA ÇIKIĞINA AMELİYATSIZ VE ALÇISIZ ÇÖZÜM
• Tüm hastalıklarda olduğu gibi kalça çıkığı sorununda da erken teşhis hayat kurtarır. İlk 3 ayda, alçısız ve ameliyatsız basit bir bandajlama yöntemiyle tamamen normal bir kalça elde etme şansınız yüzde 95’in üzerindedir.
• 3-6 ay arası bebeklerde bu şans biraz daha düşüktür, 6 aydan büyük bebeklerden bir kısmı için alçı ve ameliyat tedavileri gerekebilir. Bu durumlar, kalçadaki problemin derecesine bağlı olarak değişebilir.
• Bir yaşın üzerinde ameliyat gerektiren çocuklarda uygun tedaviler yapılırsa, özellikle çocuk ortopedisinde deneyimli ortopedistlerin ellerinde, başarı şansı çok daha yüksektir. Görüldüğü gibi, çocuğunuz kalça çıkığından ameliyat bile olsa iyi sonuçlar almak mümkündür.
ŞÜPHE VARSA GECİKMEYİN!
• Kalça çıkığı, gelişimsel bir sorun olduğu için, tedavi gören tüm çocukların erişkin yaşa kadar gözlem altında olması ve yıllık kontrollerini aksatmaması gerekir.
• Şüpheli durumlarda en kısa zamanda çocuk ortopedisi ile ilgilenen bir ortopediste başvurmak bebeğinizin geleceğini kurtarabilir. Bu, hem sorunun ortaya çıkmasını engeller, hem de bazı küçük problemlerin daha komplike hale gelmeden basit yöntemlerle düzeltilmesini sağlar.
KUNDAKTAN VAZGEÇİN, DOĞRU BEZLEMEYİ ÖĞRENİN
Bebeklerde kalçaların normal ve iyi yönde gelişebilmesi için bebekler uygun şekilde bilinçli olarak beslenmeli, tutulmalı ve taşınmalıdır. Ancak ne yazık ki günümüzde halen ailelerin bebeğin büyütülmesi sırasında yaptığı hatalar, kalça çıkığına neden olarak, çocuğun geleceğini karartabiliyor. İşte bu hatalar:
• KUNDAK YAPMAK: Maalesef ülkemizde hala bazı yörelerde bebeklere kundak uygulaması yaygın olarak yapılır. Her yıl binlerce çocuğun kalça problemlerinin ortaya çıkmasında, kundağın olumsuz rolü artık kesin olarak bilinir. Bebekler kesinlikle kundak yapılmamalıdır.
• YANLIŞ BEZLEME: Hazır bezler, herhangi bir bez bağlanmasına göre kesinlikle daha sağlıklı olmakla beraber, ülkemizde üretilen bezlerin hiçbirinin boyutu bir diğerini tutmuyor. Bezin, dar ve küçük olması, kasık hizasında bağlanması kalça gelişimini olumsuz yönde etkileyen faktörlerdir. Bezler geniş ve büyük olmalı, göbek hizasının üstünden bağlanmalı!
• HATALI GİYSİLER: Bebeklere bazen ekonomik nedenlerle, bazen de yanlış alışkanlıklar yüzünden dar ve küçük giysiler giydirilmesi de yanlıştır. Geniş, bol, rahat giysiler giydirilmeli!
• HATALI TUTUŞ: Özellikle emzirme sırasında bebeklerin bacakları bitiştirilerek tutulur. Aynen kundak uygulaması gibi yanlış bir tutma şeklidir; kalça gelişimini olumsuz yönde etkiler. Bebeği emzirirken bacaklar birleştirilmemeli, kendi haline serbest bırakılmalı!
• YANLIŞ TAŞIMA: Bebekler taşınırken, özellikle ilk aylarda (bu aylar çok daha önemlidir), sarılarak tutulup taşınır. Bu da kundak etkisi yaratır. Kalça gelişimi için uygun değildir. Bebeği taşırken; yüzü veya arkası taşıyana dönük olarak, bir el ile bacak arasından tutularak taşınmalı veya biraz daha büyük bebeklerde bele oturtularak taşınmalı.
• YANLIŞ İNANIŞLAR: Geniş bez kullanımının bacakların eğri olmasına yol açacağı inanışının gerçekle hiçbir ilgisi yoktur. Bebeklerin bir yaş civarında bacaklarında içe doğru hafif bir eğrilik olması normaldir ve zamanla kendiliğinden düzelecektir. Aşırı eğrilikler ise vitamin yetersizliği, aşırı kilo veya başka bazı hastalıklar nedeniyle ortaya çıkar. Sebebi kesinlikle geniş bez değildir!
• ERKEN BASTIRMAK VE YÜRÜTEÇ: Bebeğin doğal gelişim sürecini tamamlamadan erken bastırılması, yürütece konulması da hatalı bir usuldür. Kalçalarda bir problem varsa artmasına yol açabilir. Çocuğun yürümesi kendi gelişimine bırakılmalı. Başka bir sağlık veya gelişim problemi olmayan çocuk normal olarak bir yaş civarında yürür.
BU BELİRTİLERE DİKKAT!
- Eğer iki bacak arasında uzunluk farkı varsa,
- Bebeğin altını silerken ve bezlerken bacakların her iki yana eşit olarak açılmadığını fark ederseniz ya da her iki bacağın da tam olarak yanlara açılmadığını görürseniz,
- Kalçada herhangi bir klik sesi hissederse,
- Bebeğin bacaklarının arkasındaki ya da kasık bölgesindeki çizgilerde asimetri varsa,
- Yürüme çağında çocuk yürümüyorsa; bunlar kalça çıkığı ya da kalça gelişim probleminin belirtileri olabilir.
