Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ve Tıbbi Genetik Uzmanı Dr. Ela Tahmaz, anne-babalara, bebeklikten ergenlik döneminin sonuna kadar geçen süreçte büyümenin takibindeki parametreler ve dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle anlatıyor:
"Hızlı büyüme serüveni anne karnında başlıyor ve ergenlik sonuna kadar devam ediyor. İki yaşına kadar bebekteki büyüme belirgin bir hızla devam ederken, 2 - 5 yaşları arasında ise büyüme açısından en yavaş döneme giriliyor. Ergenlik döneminde ise büyüme yeniden artıyor ve ergenlik sonrası tekrar yavaşlıyor.
Kalıtsal özelliklerden, çevresel etkenlere kadar büyümeyi etkileyen pek çok faktör vardır. Büyüme izlemi, birçok sorunun önceden saptanmasında önemli rol oynar. Normal büyüme aralıkları her yaş dönemi ve cinsiyete göre değişebilir. Büyümenin sağlıklı olup olmadığı tartışılırken bu etkenler de göz önünde tutulmalıdır.
Bebeğin anne karnında büyümesi, organların oluştuğu ilk üç ayda özellikle önem taşıyor. Bu dönemde annenin beslenmesi, aldığı ilaçlar ve çevresel etkenler büyümeyi etkileyen faktörler arasında yer alıyor. Büyüme takibinde bebekte en sık bakılan üç parametre; tartı, boy ve baş çevresi ölçüsüdür. Anne karnındaki büyüme geriliklerinde öncelikle sorun tespit edilir ve sonrasında nedene yönelik tedavi yapılır.
Doğumla birlikte bebeğin tartısı (kilosu), boyu ve baş çevresi mutlaka ölçülür. Özellikle baş çevresindeki büyüme, yaşamın ilk üç yılında sağlıklı büyüme kriterleri arasında ilk dikkat edilen unsurlardan biridir. Bebeklerin büyümesinin ayda bir izlenmesi gerekir. Normal şartlarda yaş, kilo, boy ve baş çevresinin birbirine paralel olarak gelişmesi beklenirken, aksi bir durum bir sorunun varlığını gösterebilir.
Beslenmede çocuğun istediklerini de göz önünde bulundurun
İlk iki yılda çocuğun beslenmesi, büyümesi açısından önem taşır. Çocuğun herhangi bir beslenme sorunu yaşaması onun nihai boyuna ulaşmasına ve sağlığına etki edebilir. Ailelerin en büyük sorunu, yaşları iki ila beş arasında olan çocukların iştahsızlıktan dolayı kilo alamamalarıdır. Bu dönemde çocuğun isteklerini de göz önünde bulundurarak ona göre bir beslenme düzeni oluşturmak gerekir.
5 - 12 yaş arasındaki okul çağı çocuklarında boy çok daha fazla önem kazanır. Çocukların boyunun, anne - babanın boyuna bağlı olarak uzaması beklenir. Genetik mirastan sonra büyümeyi etkileyen ikinci faktör çevresel etkenlerdir. Ergenlik döneminde kızlar 6 - 11 cm, erkekler ise 7 - 13 cm. arasında uzayabilir. Buradaki önemli özelliklerden biri de, kız çocuklardaki büyüme atağının ergenliğin ilk yarısında görülmesine karşın, erkeklerde ergenliğin ikinci yarısında yaşanmasıdır. Dolayısıyla erkek çocuklar kızlara göre biraz daha uzun bir büyüme süreci yaşamış olur.
Boy formülü
Pediatristler, çocuğun boyunun ne kadar uzun olacağını yaklaşık olarak hesaplamak için çocuk iki yaşına geldiğinde basit bir formül kullanırlar.
• Kızlar için: (baba boyu -13) + anne boyu/2
• Erkekler için: (anne boyu +13) + baba boyu/2
Anne-babalara öneriler
• Çocuk hekiminizden çocuğunuzun büyümesi ile ilgili bilgi vermesini isteyin.
• Çocukların büyüme sürecinde bir sorun gözlüyorsanız, bunun nedenlerini ve çözümlerini hekiminizle tartışın.
• Çocuklarınızın ayakkabı, pantolon gibi boyla değişen giysilerini ne kadar zamanda değiştirdiğinize dikkat edin. Örneğin bir çocuk iki yıl boyunca aynı pantolonu giyiyorsa, büyümesinde bir sorun olabileceğini unutmayın.
• Normalin çok geniş bir dağılımı olduğunu unutmadan, çocuklarınızı başka çocuklarla kıyaslamayın. Ama belirgin farklar varsa hekiminize danışmaktan çekinmeyin."
