İngiltere'de yapılan bir araştırmaya göre annelerin çocukları tarafından günde en az 300 soruya maruz bırakıldığını biliyor muydunuz? En meraklı yaş dönemi ise 4 yaş dönemi...
Çocuklar bazen hazırlıklı olmadığımız anlarda cinsellik, ölüm, din, deprem, ilişkiler gibi alanlarla ilgili sorular sorabilirler. Aileler zor sorular karşısında paniğe kapılabilir, kimden duyduğunu merak edebilir. Ancak çocuklar gelişiminin bir parçası olarak meraklıdır. Ancak kimi zaman bu soru gizlediği bir endişenin sonucu da olabilir. Çocuklar, sorularıyla bize mesaj verirler; meraklı dönemimdeyim, keşfetme dönemimdeyim veya endişeli bir dönemdeyim, kendimi ya da ailemi güvende hissetmiyorum. Ancak sorunun çıkış kaynağı ne olursa olsun ailelerin bu sorulara dikkatle yaklaşması gerekir.
ONU YANITSIZ BIRAKMAYIN ANCAK ÇOK FAZLA BİLGİYLE DE DOLDURMAYIN
Çocuğunuzun sorularını "sen anlamazsın, seni ilgilendiren bir konu değil, büyüyünce anlarsın veya oyuncaklarını topladın mı" gibi cevaplarla geçiştirmemelisiniz ancak sorularını yanıtsız bırakmayayım derken ona çok fazla bilgi vererek de aklını karıştırmamalısınız. Bu nedenle kısa, net ve yaşına uygun yanıtlar verin. Açıklamalarınızda, yeni soruların oluşmasına neden olacak ayrıntıları atlayın. Soru her neyse; sorduğu kadarını cevaplayıp yeni soruları bekleyin ve bir çırpıda tüm bilgileri dökmeyin.
Çocuklar bazen duyduğu cevap kafasını karıştırdığı için de daha fazla soru sorar. Senin bu konuda fikrin var mı?” “Sence nasıl bir şey” diye sorarak hatalı bilgiler varsa onları düzeltebilirsiniz. Bu iletişim için de güzel bir başlangıç olur.
YANITLARINIZ ONUN YAŞINA UYGUN ANCAK GERÇEKLE ÖRTÜŞÜR OLSUN
'Nasıl olsa anlamaz' diyerek gerçek olmayan bir bilgiler vermeyin. "Ben nasıl oldum" sorusunun en klasik yanıtı olan "Seni Leylekler getirdi" cevabı buna en iyi örnektir. Masallar bile artık bu tür detaylardan arındırılırken, sizin bu tür bir cevap vermeniz sadece çocuğunuzun konuyu yanlış somutlaştırmasına yol açar. Ancak çocuğun ihtiyacı olan basit bir dille, sade bir şekilde somutlaştırabilmesi, yaşına uygun hale getirilmesidir.
BİLMEDİĞİNİZ KONULARDA BİLMİYORUM DEMEKTEN ÇEKİNMEYİN VE SORULARINI GEÇİŞTİRMEYİN
Çocuğun sorularının geçiştirilmemesi gerekir. Çünkü biz cevap vermesek de çocuk o soruya yanıt aramaya devam eder veya çevresindekileri yanlış anlamlandırarak zihninde bir cevap üretebilir. Ancak bazen öyle bir soru sorar ya da öyle bir anda sorar ki ya gerçekten cevabı bilmiyorsunuzdur ya da ne diyeceğinizi bilemezsiniz. Bu durumda, “Bunu ben de bilmiyorum, ama senin için araştırabilirim” ya da “Bu sorunun cevabı üzerinde biraz düşünüp öyle anlatayım sana” demek ve mutlaka çocuğa dönüş yapmak önemlidir.
Yanıtından emin olmadığınız ya da cevaplarken sıkılacağınız sorular için bazı kaynaklardan araştırma yapmak yararlı olur. Bu konuda çocukların sorularına nasıl yanıtlar verilebileceğine dair hazırlanmış çok güzel kitaplar var ve anne babalar sıkıntılarını aşmakta bu kitaplardan yararlanabilirler.
BAZI SORULARI SÜREKLİ TEKRAR EDİYORSA, BİLGİYİ HENÜZ İÇSELLEŞTİREMEMİŞTİR
Bazen çocuklar tekrar tekrar aynı soruyu sorar. Özellikle ufak yaş grubunda, çocuğun tekrarla öğrenmesi gibi, aynı cevabı duyarak bilgiyi içselleştirmeye çalıştığını bilelim. Öte taraftan verdiğiniz yanıt henüz onun için anlamlı hale gelmemiş de olabilir. Belki de yanıtınızın biçimini değiştirmeniz gerekiyordur. Bu nedenle temel cevabı değiştirmeden ona sorunun cevabını farklı şekillerde vermeye çalışın. Başka örnekler kullanın.
PEKİ HANGİ SORUYA NASIL YANIT VEREBİLİRİZ?
Gelişim Akademi Kurucusu Serap Duygulu, çocukların ailelerine en sık sorduğu sorulardan yola çıkarak bazı alternatif cevaplardan bahsediyor. Buna göre çocuğun yaş grubuna göre özellikle zor sorular için basit yanıtları sizin için listeledik.
ZOR SORULARIN ZOR YANITLARI
Soru: Kızların niye pipisi yoktur?
Cevap: Kızlarla erkekler ayrı yaratılmışlardır. Kızların pipisi olmaz çünkü büyüyünce kızlar anne olurlar. Pipisi olsaydı anne olamazlardı.
Soru: Annelerin niye memesi olur?
Cevap: Anneler bebeklerini beslesinler diye göğüsleri vardır ve orada bebekleri beslemek için süt olur.
ÖZELLİKLE İKİNCİ BEBEĞİNİ BEKLEYEN AİLELERİ BEKLEYEN ZOR SORULAR
Soru: Ben nasıl oldum? - Bebekler nasıl olur?
Cevap: Annenin içindeki yumurtayla (ya da tohumla), babanın yumurtası (tohumu) birleşince bebek oluşur. Bebekler de annelerinin karnındaki yuvada büyürler.
Soru: Annelerin karnı neden şişer, karnında ne var?
Cevap: Çocuklar annelerinin karnında büyürler. Annenin karnında bebeği koruyacak bir yuva var, sen de büyüyüp geliştiğinde hastaneye gittik ve doktorlar seni oradan çıkardılar.
Soru: Çocuk anneden nasıl çıkar? (Ya da doğmak ne demek?)
Cevap: Annelerde çocuğun dışarı çıkması için bir delik vardır. Bebekler çok küçüktür ve annedeki o delikten kolayca dışarı çıkabilir.
Soru: Doğum yapmak ne demek? Nasıl doğum yapılır?
Cevap: Annenin karnında büyüyen bebeğin dışarı çıkmasına doğum yapmak denir. Annenin bacaklarının arasındaki bir delikten bebek dışarı çıkar. Bebekleri doktorlar dışarı çıkartabilir. Bazen annenin ameliyat edilmesi gerekir. Bunun için doktorlar annenin karnında küçük bir delik açarak bebeği dışarı çıkartırlar.
Soru: Doğum yaparken annenin canı yanar mı?
Cevap: Doğum yaparken anneler biraz ağrı duyabilirler, canları yanabilir. Ama bu kısa sürer ve anne bebeğini kucağına alınca bütün ağrıları biter. Doğum yapmak güzel bir olaydır, herkes çok mutlu olur.
ANNE VE BABASININ ÖZEL HAYATINI MERAK ETMEYE BAŞLAYAN ÇOCUK
Çocuğun cinsel sorularını cevaplarken ayıp ya da yasak kavramının ardına sığınılmaması gerekir. "Ayıp", bizim konuya yüklediğimiz bir anlamdır ve çocuklar için ayıp yoktur. Onların gerçekten de öğrenmek için sorduğunu unutmamanız gerekir.
Soru: Bu balonu şişirebilir miyim? Bu ne işe yarar? (Prezervatif için)
Cevap: O balon değil ve şişmez. Biz şu an başka bir çocuk sahibi olmayı düşünmüyoruz. Bu yüzden babanla beraber yatarken, tohumlarımız birbirine karışmasın ve bebek olmasın diye baban bunu kullanıyor.
Soru: Eğer bebek yapmayacaksanız neden birlikte yatıyorsunuz?
Cevap: Anne babalar sadece bebek yapmak için beraber yatmazlar. Biz birbirimize sarılarak uyumayı seviyoruz.
Soru: Bu kadın ve adam ne yapıyor? (Televizyonda bir sevişme sahnesini gören çocuğun sorusu)
Cevap: Birbirlerine sarılmak ve kucaklamak istemişler. Kucaklaşıp öpüşüyorlar.
Soru: Aşk yapmak (ya da sevişmek) ne demek?
Cevap: Kadın ve erkek ya da anne baba birbirine dokunmak, kucaklaşmak ve öpüşmek ister. Birbirlerini bu şekilde sevmek isterlerse buna sevişmek denir.
Soru: Ben de büyükler gibi öpüşebilir miyim (ya da sevişebilir miyim)?
Cevap: Çocuklar büyükler gibi böyle şeyler yapamazlar. Bunun için büyümeniz gerekir. Büyüdüğün zaman bir erkeği (ya da kadını) sevebilirsin ve onunla öpüşebilirsin.
Soru: Seks ne demektir? Seks yapmak ne demektir?
Bu çok önemli ve anne babayı çok zorlayan bir sorudur. Çocuklar genellikle 6-7 yaş civarındayken bu tip sorular sorarlar. 3-4 yaşındaki bir çocuk sorsa da ayrıntılı olarak açıklamak yaşını ve anlama düzeyini aşacağı için gereksizdir.
Yaşı daha büyük olan çocuklar artık cinselliğin ne olduğu konusunda bazı düşüncelere sahiptir. Bu düşüncelerinin doğru ya da yanlış olduğunu test etmek amacıyla bu tür soruları sormaya başlayan çocuklar konuyu gerçekten öğrenmek isterler. O nedenle cinsel ilişki doğru olarak anlatılmalıdır. Böyle değerlendirildiğinde yaş düzeyleri göz önüne alınarak iki ayrı cevap verilebilir:
Cevap 1 (Küçük yaş grubu için): Kadın ve erkek ya da anne ve baba birlikte oldukları zaman birbirlerine dokunmak ve kucaklaşmak isteyebilirler. Birbirlerini öpebilirler. Birbirlerine sarılarak ve dokunarak yatabilirler. Seks yapmak böyle bir şeydir.
Cevap 2 (Büyük yaş grubu için): Anne ve baba ya da kadın ve erkek birbirlerini çok sevdikleri zaman birbirlerine dokunmak ve sarılmak isterler. Beraber oldukları zaman babanın penisi annenin vajinasına girer. Bu seks yapmaktır. Sadece yetişkinler yapabilirler.
Bu sorular aslında tehlikeli sorulardır. Çocuktan böyle bir soru geldiğinde konu uzatılmadan ve kaçak cevaplar verilmeden net olarak açıklanmalı ama ayrıntılı konuşmalara girilmemelidir.
KREŞE-OKULA BAŞLAYANLAR VE ABİSİ YA DA ABLASI OLAN ÇOCUKLAR
Soru: Benim vücudum niye büyüklerinki gibi değil?
Cevap: Çünkü henüz küçüksün. Büyüdüğünde vücudun da büyüyecek ve büyüklerin vücudu gibi olacak.(Bu tip sorularda çok ayrıntıya girmeye gerek yok.)
Soru: Büyüklerin vücudunda niye tüyler var, niye benim tüylerim yok?
Cevap: Sen büyüdüğünde vücudun da büyüyecek ve bazı değişiklikler olacak. Vücudun bazı hormonlar üretecek ve o hormonlar senin vücudunda tüyler oluşturacak.
Soru: Kızlar neden ayakta tuvaletini yapamaz? Neden erkekler ayakta çiş yapabilirler?
Cevap: Çünkü kızların pipisi(penisi) yoktur. Erkeklerin pipisi olduğu için onların tuvalete oturmasına gerek yok. Ayakta da yapabilirler.
BU HABERLER DE İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:
Çocuklar soru sorma rekoru kırıyor!
İngiltere'de yapılan bir araştırmaya göre anneler çocukları tarafından günde en az 300 soruya maruz bırakılıyor. En meraklılar ise dört yaşındaki kız çocukları...
Okul nasıl geçti? sorusuna alternatif 50 soru
Çocuğunuza "Okul nasıl geçti?" diye sorduğunuzda aynı yanıtları almaktan sıkıldıysanız, bu soruları sormayı deneyin. Çocuğunuz sizi cevapsız bırakamayacak.
Çocuklarınıza her akşam sormanız gereken 3 soru
Çocuklarla iletişimi güçlendirmenin yaratıcı yolları olabiliyor. İşte Huffington Post yazarı Meg Conley'den çocukları için geliştirdiği 3 sorulu ritüel...
