Mobil cihazlar ve uyku ilişkisi
Aslında biyolojik saatimiz akşam karanlık bastırınca uyumaya, sabah güneşin ilk ışıklarıyla da uyanmaya programlanmış durumda. Ancak sanayi toplumlarının ortaya çıkışından itibaren yaşam şartlarımız buna uygun değil. Günümüzde akıllı cihazlar birer uyaran olarak sürekli elimizin altında. Böyle olunca da her an teknolojik cihazlardan yayılan beyaz ışığa maruz kalıyoruz. Uyku zamanından en az 1 saat önce mobil cihazlarla ilişkisini kesmeyen yetişkin ve çocuklarda belirgin uyku problemleri ortaya çıkıyor. Bu da uyku ve uyanma düzenimizi sekteye uğratıyor. Amerika’daki Ulusal Uyku Kurumu’ndan Uzman Doktor Helene Emsellem ve Taylor Bos’un yaptıkları araştırmaya göre, beyaz ışık uyanık kalma süresi üzerinde oldukça etkili. Retinadaki ışık reseptörleri aydınlığı ve karanlığı algılayarak gece ve gündüz yani bir bakıma uyku ve uyanıklık dengemizi düzenlemeye yardımcı oluyor. Biyolojik saatimiz olan "sirkadiyen ritim" sayesinde gündüz olduğunda uyanıyor, karanlık olduğunda uyuyoruz. Fakat tablet, bilgisayar, televizyon veya akıllı telefonlardan gelen bu ışıklar sebebiyle sirkadiyen ritim bozuluyor. Uyku saatimiz geldiğinde herhangi bir cihazdan gelen en ufak bir ışığın bile beynimize giden sinyalleri yanıltıyor, daha fazla uyanık kalmamıza yani diğer bir tabirle uykumuzun kaçmasına sebep olabiliyor.
Teknolojik cihazların çocukların uyku düzenine etkisi
Çocukların yatak odalarında teknolojik cihaz kullanması gece uykusunun bozulmasına, daha çok beyaz ışığa maruz kalınmasına ve uyku kalitesinin düşmesine sebep oluyor. Araştırmalar da gösteriyor ki; gece saatlerinde daha fazla mobil cihaz kullanan çocuklar, okulda ders dinlerken daha fazla uyuyakalıyor. Bu da okul başarısını olumsuz yönde etkiliyor. Uyku Kurumu’nun araştırmasından ortaya çıkan bazı çarpıcı sonuçlar şöyle:
- Mobil cihazları uyku öncesi bir rahatlama aracı olarak kullanan çocuklarda okul günlerinde uykuya daha geç dalma, daha az uyuma ve gündüz kendini uykulu hissetme hali gözlemlenmiş.
- Odasında televizyon bulunan ergenlerin daha geç uykuya geçebildiği, daha az uyuyabildiği ve yaşıtlarına göre toplamda daha az uyuyabildiği belirtilmiş.
- Gece yatağa girip elinde telefonla mesajlaşan gençlerde, gündüz vakti uyku halinin daha çok olduğu ortaya çıkmış.
- Bilgisayarla ödev yapmak artık çok yaygın ve daha pratik olsa da bu ödevlerin yatma saatinden önce tamamlanmış olması uyku düzenini daha az etkiliyor.
Teknolojik cihazlar sayesinde çocukların hem sosyalleştiği hem de eğlendiği bir gerçek. Ebeveynlere düşen görevse çocuklarını bu cihazları kontrollü kullanmaya teşvik etmek. Yeterli uykunun; ders başarısı, sağlık ve kilo kontrolü açısından çok önemli olduğu hiçbir zaman unutulmamalı.
Teknolojik cihazlar nasıl ve ne zaman kullanılmalı?
Uyumamızı sağlayan melatonin hormonunun baskılanması ve az uyku, birçok sağlık sorununa yol açıyor. Özellikle çocuklarda bağışıklık sistemini zayıflatırken, diyabet gibi hastalıklara da neden olabiliyor. Bu sebeple uyku düzenini sağlamak ve vücut ritmini bozmamak önem taşıyor. Teknolojik cihazları kullanırken şunlara dikkat etmek gerekiyor:
Uyku rutini oluşturun
Çocukların daha iyi uyuyabilmesi için yatak odalarında beyaz ışık bulundurmayın. Bunun yerine kırmızı veya turuncu ışık kaynakları kullanın. Uyku rutini olan ve her gün aynı saatte yatıp, aynı saatte uyanan çocukların daha mutlu ve sağlıklı olduğu kanıtlanmış bir gerçek.
Yatak odasında teknolojik cihaz bulundurmayın
Hem kendi odanızda hem de çocuklarınızın odasında teknolojik cihaz bulundurmamaya çalışın. Eğer yatmadan en az bir saat önce e-maillerinizi kontrol ediyor veya akıllı telefonunuzu kurcalıyorsanız uykunuzun kalitesini düşürebilir. Uykudan en az 1 saat önce mobil cihazlarla ilişkinizi kesin.
Gece lambası kullanın
Eğer çocuğunuz gece uyanıyor ve ışığa ihtiyaç duyuyorsa minik bir gece lambası alabilirsiniz. Veya koridor ışıklandırılması kullanmayı düşünebilirsiniz. Ayrıca yine hem çocuğunuzun odasında hem de kendi odanızda melatonin seviyesini yükseltmeye yardımcı, günışığını taklit edip turuncu ışık veren lambalardan kullanabilirsiniz.
Uykudan önce televizyon izletmeyin
İsterse eğlendirici bir çizgi film izliyor olsun, uykudan önce çocuğunuza televizyon izletmeyin. Düşündüğünüzün aksine, bu durumda çocuğunuzun uyku kalitesi oldukça azalıyor. Bunun yerine uykuya geçmeden önce çoçuğunuza rahatlaması için masal okuyabilirsiniz.
