Çölyak hastalığı nedir?
Çölyak, genetik yatkınlığın rol oynadığı ve kişinin bağışıklık sisteminin kendi kendisine tepki gösterdiği bir hastalık. Hastalığın ortaya çıkış sürecinde bağışıklık sisteminin verdiği tepkiler, genetik yatkınlık bulunsa bile elbette yaş, cinsiyet ve diyete bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Çölyak hastası olduğunuzu nasıl anlarsınız?
Çölyak hastalığının erken evrelerinde ortaya çıkabilen problemler kimi zaman sindirim sistemiyle ilgili olabildiği gibi bazen de kansızlık, kemik erimesi, vücut yüzeyinde ortaya çıkabilen lezyonlar, nörolojik ve psikiatrik problemlerdir. Uzun vadede emilim bozukluğu ve iştahsızlığık etkileri ortaya çıkar. Bu etkiler kemikler, dişler ve sinir sistemi gelişimi için gerekli bazı vitaminlerin ve minerallerin vücuttaki eksikliklerine bağlıdır. İştahsızlık, hazımsızlık, gaz şikayetleri, yağlı ve kötü kokulu dışkılama, büyüme gelişme geriliği, dişlerde hassasiyet, dikkat eksikliği ve bazı cilt bulguları önemle üzerinde durulması gereken ipuçlarıdır.
Bebeği emzirerek çölyak hastalığından korumak mümkün mü?
Emzirme sırasında anne sütünden bebeğe az miktarda gluten geçer. Bu da bebeği çölyak hastalığından korur ya da en azından hastalığı erteler. Ayrıca yaşamın ilk aylarında glutenden zengin beslenmenin ciddi risk yarattığı biliniyor. Yaşamın ilk 4-6 ayında sadece anne sütü ile beslenme bu açıdan çok önemli. Çölyak hastalığı her yaşta ortaya çıkabilmesine rağmen 8-12 aylık çocuklarda daha sık görülüyor.
Çölyak hastalığının tanısı nasıl konuyor?
Çölyak hastalığının tanısı şikayetlerin değişkenliği yüzünden zor olabiliyor. Ancak tanıyı destekleyen laboratuar bulguları hastanın glutenden zengin ve glutenden fakir beslendiği dönemler arasında ortaya çıkan farklılıklar dikkate alınarak kolaylaştırılır. Bu belirtiler varsa mutlaka çölyak akla getirilmeli. Özellikle son yıllardaki bilimsel bulguların ışığında gluten tüketiminden bağımsız bazı genetik risk faktörleri tanısal yaklaşımlara katkı sağlayabilir. Her ne kadar hastanın damarından alınan kan örnekleri ile çalışılan testler tanıya yardımcı olsa da bazı hastalarda, tedavi ile ortaya çıkan etkilerin görülebilmesi için ince barsak biyopsisi gerekebilir. 12-24 aylık bebeklerdeyse çölyak; ishal veya kabızlık kusma, mide gazı, şiddetli karın ağrısı, kilo kaybı, gelişim geriliği ve kas kaybı, anemi olarak belirti gösteriyor.
Çölyak hastalığı nasıl tedavi edilir?
Çölyak hastalığının tek tedavisi glutensiz diyet. Buğday, çavdar, arpa ile bunlardan yapılan her türlü yiyecekten uzak durmak gerekiyor. Diyette tahıl grubundan pirinç ve mısırdan yapılan yiyecekler tüketmeye özen göstermek yerinde olur. Ayrıca teflon, tahta kaşık gibi mutfak aletleri ne kadar iyi temizlenmiş olsa bile gözeneklerinde gluten kalıntıları kalabilme riski olduğundan bu tür materyalleri kullanmamaya itina gösterilmesi gerekiyor. Ayrıca sindirim sistemi ve bağışıklık sisteminin toleransını güçlendiren, enzimatik ya da kimyasal içerikli ilaçların yanında probiyotik özellikli gıda ve ilaçlar kullanıma girdi.
