Bebeklerde kabızlığın nedenleri neler?
Sadece anne sütü alan bir bebek kolay kolay kabız olmaz. Hatta kakasını yapması için 7-8 güne kadar bile beklenebilir. Tabii bebeğin karnı şiş değil ve kusma gibi bulgular yoksa. Çünkü anne sütünün hazmı çok kolay. Her beslenme sonrası kaka yapması da normal. Bu, bebeğin ishal olduğu anlamına gelmez. Ama anne kabızsa, bebek de kabız olabilir. Bunun için benim emziren annelere tavsiyem, kabız olmamaya dikkat etmeleri. Bebek mama alıyorsa kabız olması daha kolay. Çünkü mama inek sütü proteinlerinden oluşuyor. Farklı bir yapıya sahip olan bu proteinin hazmı zor ve bu sebeple kabız olmak daha olası.
Bebeklerde kabızlığı önlemek mümkün mü?
Eğer müdahale etmemiz gerekiyorsa öncelikle bitkisel fitiller kısa dönemde kullanılabilir. Bağırsak düzenleyici prebiyotik ve probiyotik damlalar denenebilir. Bazen de mamanın değiştirilmesi işe yarıyor.
Kabızlık, bebek büyüyünce de devam eder mi?
Bu biraz çocuğun beslenmesiyle de ilgili. Eğer bebek büyüdüğünde karbonhidrat ağırlıklı besleniyor, hazır gıdalar ve içecekler tüketiyor, fazla miktarda süt içiyorsa (inek sütü alerjisi) kabız olması daha kolay.
Bez bırakma döneminde kabızlık yaşanabiliyor. Bu nasıl engellenir?
Bu, biraz zor bir dönem. Öncelikle altta bir organik neden olmadığından emin olmalısınız. Eğer psikolojik olduğundan eminsek, tuvalet alıştırma döneminde çocuk hiçbir şekilde ürkütülmemeli ve mutlaka hazır olduğundan emin olunmalı. Erken eğitime başlamak, altına kaçırdığı zaman azarlamak işleri daha da zora sokar ve çocuğun isteyerek kakasını tutmasına sebep olabilir. Ya da çocuk kabızsa yaparken zorlanma ona acı verdiği için istemli olarak kakasını tutma daha da artabilir. Bazen de oyuna dalıp oyunu bırakmak istemez ya da alıştığının dışındaki bir tuvaleti kullanmak istemez. Tabii burada şu da unutulmamalı; çocuk her gün kaka yapsa bile zorla yapıyor, katı ve tek tek ise de bu da kabızlık olarak kabul edilir.
Kabızlıkta fitil kullanmak çare mi?
Kakasını tutan çocuklarda lavman veya fitil yoluyla sertleşmiş dışkının dışarı çıkarılması gerekiyor. Fitil kısa süreli bir çözüm. Siz nedeni ortadan kaldırmadan, beslenmeyi düzenlemediğiniz sürece çözüm olmayacak. Çünkü fitilin uzun dönemde tedavi edici bir özelliği yok.
Kabızlığı önlemek için beslenme nasıl olmalı?
Öncelikle bol sıvı alınmalı. Günde en az 3-4 bardak su içilmeli. Bol lifli gıdalar, meyve, sebze ve tam buğday ekmeği tüketilmeli. Yemeklerdeki zeytinyağı miktarını artırmak da önemli. Ayrıca kısır, patlamış mısır da kabızlığa iyi gelen besinler arasında. Yani karbonhidrat içeren pilav, makarna gibi besinlerin sayısı azaltılırken, bir tabak etli sebze yemeği ve yanında tam buğday ekmeği ve bir kase yoğurt bir öğününüz olmalı. Tabii bunlar kadar bağırsak hareketlerini artırdığı için spor da çok önemli. Saklambaç oynamak, bisiklete binmek, zıplamak gibi. Yemeklerden sonra en az 10 dakika çocuğun tuvalette oturmasını sağlamak bağırsak hareketlerini artırmaya yardımcı olur.
Kabızlığı önlemek için düzenli ilaç kullanılması zararlı mı?
Dışkının sert olmasının başlıca iki nedeni var. Uzun süre bağırsak içinde kalması ve katı gıdalarla beslenme. Bu durumda beslenme düzenlenmesi yanında dışkı yumuşatıcı bazı şuruplar da kullanılmalı. Genellikle içeriğinde şeker bulunan bu şuruplar bağırsak içine doğru su çekerek dışkının yumuşamasını sağlar. Uzun süreli kabızlığı olan hastalarda bağırsak hareketlerinde yavaşlama olabilir. Bu durumda bağırsak hareketlerini artırıcı bazı ilaçların da tedaviye eklenmesi yararlı olabilir ve uzun dönem kullanılabilir. Düzenli bağırsak alışkanlığı kazanana kadar devam etmeli ve kademeli olarak kesilmeli.
Gaz ve kabızlığın bir ilgisi var mı?
Gaz karın ağrısına, sindirim sisteminde rahatsızlığa neden olur. Bazı bebeklerde, doğumdan sonra ortalama 15. günde başlayan ve 4-6 aya kadar devam eden, nedensiz yere şiddetli ağlama olabilir. Genellikle “gaz sancısı” olarak tanımlanan bu tablo aslında bağırsaklarda oluşan spazmın bir sonucu. Eğer, bebek aynı zamanda her gün kaka yapmıyorsa yanlışlıkla kabızlığa bağlı bir ağlama olarak değerlendirilip buna yönelik tedavi uygulanabilir. Doğal olarak bu bebeklerde kabızlık tedavisinin bir yararı olmaz. Nedeni tam olarak bilinmeyen infantil kolik genellikle 6. aydan sonra kendiliğinden kaybolur.
Bebek doğduktan sonra 24 saat içinde kaka yapmazsa ne olur? Bu kabızlık belirtisi mi?
Yenidoğan bebek normal şartlarda ilk 24 saat içerisinde mekonyum adı verilen (siyah renkli) kakasını yapmalı. Bazen bu süre 48 saati geçer. Doğumu takiben ilk 48 saat içersinde kaka yapmayan bebeklerde anüsün, yani makatın açık olup olmadığı veya dar olup olmadığı kontrol edilmeli. Anüs kapalıysa (anal atrezi) sorun acil cerrahi girişimi gerektirir. Bazen de bağırsakta sinir hücrelerinin oluşmamasından kaynaklanan hastalıklara sebep olabilir ve bunun da tedavisi cerrahidir.
Peki, bebek doğmadan anne karnında kakasını yaparsa?
Bahsettiğimiz kaka mekonyumdur. Bebeğin mekonyum yutması aslında yutma değil, bu kakanın soluk borusuna ve oradan da akciğerlere kadar gitmesidir. Normal şartlarda bebek kakasını yapmaz. Doğumdaki bazı sıkıntılar, uzun ve zor doğum, 40 haftayı geçen doğumlar, annedeki sorunlar ve bebeğin anne karnında gelişmemesi gibi durumlarda anne karnındayken kakasını yapabilir ve bebeğin içinde bulunduğu sıvıya karışarak soluk borusuna ve akciğerlere gidebilir. Bebeğin akciğerlerine ne kadar fazla kaka giderse, o kadar ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Tedavi hastanede yoğun bakım ihtiyacına kadar gidebilir.
