“Eğer siz de baba-oğul arasında çok fazla kopukluk olduğunu, birbirleriyle iletişim kurmakta zorluk yaşadıklarını düşünüyorsanız bir an önce bir aile terapistinden yardım almanızı tavsiye edeceğim. Yeter ki artık gizlilik kalmasın ve tekrar iletişim kurmaya başlasınlar” diyen Başak Demiriz, Milliyet Cadde’deki köşesinde şöyle bir danışan ve psikolog diyaloğu kurguluyor:
Danışan: Oğlumla babası hiç anlaşamıyorlar ve ben ne yapacağımı bilmiyorum.
Dr. Başak: Oğlunuz kaç yaşında?
Danışan: 17 yaşında ve çok sinirli bir çocuk. Babası ondan da sinirli. Evde devamlı kavga gürültü var.
Dr. Başak: Ne zamandır bu şekilde problemler yaşıyorsunuz
Danışan: Oğlum ergenliğe girdiğinden beri araları kötüleşti. Küçükken daha uslu, söz dinleyen bir çocuktu. Şimdi hep isyan ediyor, hep daha fazla özgürlük istiyor, eşim izin vermeyince de kıyamet
kopuyor. Ben idare etmek zorunda kalıyorum.
Dr. Başak: İdare etmekten neyi kastediyorsunuz?
Danışan: Bazı şeyleri babasına söylemiyorum. Duysa kıyameti koparır.
Dr. Başak: Örnek verebilir misiniz?
Danışan: Örnek çok; geçen ay oğlumun telefon faturası çok yüksek geldi, babasına söylemeden gizlice ödedim. Eşim iş seyahatindeydi, oğlan eve sabaha karşı üçte geldi, korkudan öldüm o gece ama onu da söylemedim. Okulu kırmış, eşim sinirlenmesin diye onu da gizledim. Bunları bilse eşim onu hiç affetmez.
Dr. Başak: Yani bu olanları saklayarak baba-oğulun ilişkilerini koruduğunuzu düşünüyorsunuz.
Koalisyon aileyi böler
Danışan: Evet, elimden geldiğince korumaya çalışıyorum, çünkü babası duyarsa kıyameti koparır. Oğlana da acıyorum.
Dr. Başak: Peki bu yöntem işe yarıyor mu?
Danışan: Ne yapayım? Başka çarem yok.
Dr. Başak: Oğlunuzla bir işbirliği içindesiniz anladığım kadarıyla. Onunla bir anlamda koalisyon kurmuşsunuz. Bu ailelerde sık görülen bir durumdur. Anne-kız babaya karşı, iki kardeş üçüncü kardeşe karşı, baba-kız anneye karşı şeklinde değişik şekillerde koalisyonlar olabilir. Koalisyon güç birliği yapmak anlamına gelir ve bu genellikle bir başka güce karşı kurulmuş bir işbirliğidir.
Danışan: Sanırım biz de oğlumla babasına karşı bir koalisyon kurmuşuz. Bunun ne zararı var?
Dr. Başak: Aile içinde kurulan koalisyonlar ailenin bir bütün olmasını engeller, aile birliğine zarar verir. Olabilecek en sağlıklı koalisyon anne-baba koalisyonudur. Böyle bir koalisyon olduğunda anne ve baba çocuklarının eğitimleri, davranışları, ihtiyaçları konusunda hemfikirdir ve çocuğun kafasını karıştırmazlar.
Danışan: Oğlumuzu yetiştirirken, eşimle birçok fikir ayrılığımız oldu. Belki de bu nedenle ben oğlumla bir oluyorum. Eşimin katı kuralları bana uymuyor. Ben oğlumun tarafını tutunca da bu sefer eşimle kavga etmeye başlıyoruz.
Dr. Başak: Eşinizle oğlunuzun arasına girdiğiniz sürece, onların arası hiç bir zaman düzelmeyecek. Hatta birbirlerinden daha da uzaklaşacaklar. Çünkü siz her araya girdiğinizde, birbirlerini duymak yerine birbirlerini sizin gözünüzden görmek zorunda kalıyorlar.
Danışan: Evet ama sanki ben aralarına girmezsem her şey daha kötüye gidecek.
Dr. Başak: Siz arada olduğunuzda birbirlerini dinleme şansları olmuyor. Anladığım kadarıyla onlar da buna çok alışmışlar ve duygu ve düşüncelerini birbirlerine söylemek yerine size söylüyorlar.
Danışan: Evet, eşim oğlana kızıyor, bana şikayet ediyor. Oğlum babasına kızıyor, bana söylüyor. Ben de onu yatıştırmaya çalışıyorum “O senin baban, kötü bir insan değil, kızma bu kadar, onu da anlamaya çalış” diyerek yumuşatmaya çalışıyorum.
Dr. Başak: O nasıl cevap veriyor?
Danışan: Daha çok bağırmaya başlıyor, “Beni anlamıyorsun, onu koruyorsun” diyor. İşin komiği aynı lafları eşimden de duyuyorum.
Dr. Başak: Onları anlamadığınız düşünüyorlar. Peki oğlunuz kendisini anlatmak için ne yapıyor?
Danışan: Babasının yaptıklarını anlatıyor, söyleniyor, bağırıyor.
Dr. Başak: Yani babasının ne kadar ‘kötü’ bir insan olduğunu ispatlamak için, kanıtlar toplamaya çalışıyor. Bu kanıtları toplamak için de sadece aralarında geçen olumsuz olaylara odaklanıyor. Oysa duygularını babasına söyleyebilseydi babası ne derdi?
Danışan: Eğer bağrışmadan konuşmayı becerebilseler, eşim oğlumuzun neye kızdığını duyabilirdi. Belki kendini onun yerine koyar, neyi niye yaptığını açıklardı.
Dr. Başak: Eşiniz bu şekilde kendisini ifade edebilseydi, oğlunuz nasıl davranırdı?
Danışan: O da kendisini ifade etmeye çalışırdı herhalde ama ikisi bağrışmadan konuşamıyor ki.
Dr. Başak: Birbirlerini dinleyerek konuşmaları, hatta iletişim kurmaya çalışmaları bile zaman alabilir. Çünkü çok uzun zamandır birbirlerinden vazgeçmişler. Ama emin olun ki siz araya girdiğiniz sürece gerginlik daha da artacak. Her ikisi de kendi fikirlerini kanıtlayabilmek için sadece olumsuza odaklanarak birbirlerini anlama çabasından uzaklaşacak.
Dinlemek önemli
Danışan: Hiç böyle düşünmemiştim. Üzüldüm. Ne yapmalıyız?
Dr. Başak: Eşinizi karşınıza alıp konuşabilirsiniz. Oğlunuzla yapmış olduğunuz koalisyondan bahsedip bunun aile bağlarınızı nasıl zedelediğini anlatarak, eşinizle aynı takımda olmayı önermenizi tavsiye ederim.
Danışan: Onunla aynı takımda olmayı isterim gerçekten, çünkü oğlumun tüm sorumluluğunu tek başıma taşımak hiç de kolay değil. O gece babasından gizlice dışarı çıktığında ödüm kopuyor başına bir şey gelecek diye.
Dr. Başak: Çok haklısınız. Oğlunuzun davranışlarının, ihtiyaçlarının, gelişiminin tüm sorumlu- luğunu tek başınıza taşıyamazsınız. Özellikle ergenlik döneminde bu sizin için daha da zor. Eşinizden bu konuda yardım almalısınız, eminim o da biliyordur ama ona ergenlik dönemi hakkında hatırlatma yapabilirsiniz, bu konuda yazılmış birçok kitap var, okumasını tavsiye edebilirsiniz. Ergenliğin gençlerin kimliklerini bulma ve aileleriyle, arkadaşlarıyla güçlü bağlar kurma dönemi olduğunu; özgürlük ihtiyaçlarının arttığını ve birçok ailede buna benzer konularda çatışmalar çıktığını anlatabilirsiniz.
Danışan: Eşimle konuşmayı deneyeceğim. Açıkçası ben de onunla konuşmaktan vazgeçmiştim. Bu sayede dengeyi daha kolay koruyabileceğimi düşünüyordum.
Dr. Başak: Anneler, çatışmaların ortasında kaldığında, aile içi dengeyi kurmak ve her iki tarafı korumak uğruna, babalardan birçok şeyi gizlerken aslında çocukları babalarından uzaklaştırmış olurlar. Oysa babaların çocukların gelişiminde çok önemli rolü vardır. Babaların tavsiyeleri, yol gösterici tavırları, dış dünyada yaşadıkları tecrübelerin aktarımı, gençlerin kendilerine güvenmelerine yardımcı olur. Babalarıyla iyi ilişkileri olan kızlar, erkeklerin romantik veya cinsel ilgisine erken yaşlarda ihtiyaç duymazlar.
