Bu sorular bazen anne-babayı zor durumda bırakıyor. Uzmanların önerisi; çocukların cinsellikle ilgili sorularına eksiksiz, buna karşılık yaşına uygun yanıtlar verilmesi. Alaycı, utangaç davranışlarınız onları geri püskürtmeye yetmez. En kısa zamanda yine benzer sorular yöneltirler.
2 YAŞ/KIZ-ERKEĞİ AYIRT EDEBİLİYOR:
Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç, çocukların cinsel kimliklerini (kız ya da erkek olmak) ve bu farklılığı ilk yaşlardan itibaren ayırt ettiğini söylüyor. 2 yaşından itibaren karşılarındaki çocuğun kız ya da erkek olduğunun ayrımını yapabilir. Ancak fizik olarak kız ve erkekler arasındaki farklardan haberdar değildirler.
3-4 / FİZİKSEL FARKLARI ANLIYOR:
Kendi cinsel organlarıyla karşı cinsinkinin farklı olduğunu farkedip, sorular sormaya başlar. Bu dönemde cinsel organların, çocuğun yaşadığı kültür içinde kullanılan adı verilerek kızların ve erkeklerin fiziksel olarak farklı yapıları olduğu açıklanır. Prof. Dr. Kılıç, “Çocuğun sorduğu kadar açıklama yapılmalı. Anlama düzeyinin ötesinde, ayrıntılı ve kafa karıştıracak açıklamalara girilmemeli. Genellikle çocuğun bu yaşta sorduğu sorular cinsel içerikli değildir. Organların idrar yapma ile ilgili rolü onlar için ön plandadır. O yüzden yalnızca farklı olduklarını bilmek yeterli” diyor. Dikkat cinsel organlara yöneldiğinde, çocuğun kendisini koruması gerektiğine yönelik mesajları da ürkütmeden vermek, özel bölgeler kavramını anlatmak gerekiyor.
4-5 / ÜREMEYLE İLGİLİ MERAK:
Nasıl doğduğunu, bebeklerin nasıl olduğunu merak ederler. Prof. Dr. Kılıç, “Bu soruları sorduklarında insanların üreyebilmesi, çoğalabilmesi için vücutlarında içte ve dışta özel organları olduğu söylenir” diyor. Dokuz yaşına kadar, annenin vücudunda yumurta üreten, babanın vücudunda ise sperm üreten organlar olduğu, yumurta ile spermin bir araya gelmesi ve anne vücudundaki döl yatağında büyümesiyle de bebeklerin oluştuğu, daha sonra bu bebeğin doğumda annenin doğum kanalından dışarı çıktığı anlatılabilir.
10 / ERGENLİK KRİTİK DÖNEM:
10 yaşından sonra yani ergenlik öncesi dönemde, çocuğa ergenlikteki gelişimle ilgili bilgi verilmeye başlanmalı. Arkadaşlarında ergenlik değişiklikleri başladıkça, kendisinde bu değişikliklerin ne zaman başlayacağını merak etmeye başlar. Bazı çocuklar için değişim kaygı vericidir. Buna genel olarak büyümeye ilişkin kaygılar neden olur. Bazen de içinde yaşadığı toplumun ergenlikteki cinsel gelişime yönelik yaklaşımı ve değer yargıları etkilidir. Burada aile tutumları çok önemli. Örneğin eğer aile kız çocuğun ergenliğe girmesiyle birlikte yaşamında kısıtlamalar yapar, davranışları ve dış görüşünü eleştirirse çocuk bu değişiklikleri kabul etmekte zorlanır. Yine aile içinde kadına yönelik aşağılama ve değersizleştirme varsa, anne bir kadın olarak eziliyorsa, kız çocuk, kadın cinsel kimlik rolünü kabul etmekte zorlanabilir. Bazen de tersine, erkek çocuklardan “erkek” olmakla ilgili aşırı beklentiler olabilir. Evde şiddet uygulayan ya da iyi özdeşim modeli olmayan bir baba olabilir ki, bu da erkeklerin erkek cinsel kimlik rolünü benimsemesinde zorluk yaratır.
ERGENLİKLE İLGİLİ BİLGİ VERİLMELİ
Ergenlikte sırası geldikçe hormonların devreye girmesiyle birlikte kız ve erkeklerin vücutlarında değişiklikler ortaya çıktığı, göğüs gelişimi, kıllanma, penis büyümesi gibi değişimlerin başladığı, kızların vücudunda yumurta ve erkeklerin vücudunda sperm üretiminin başladığı, cinsel organların uyarıldıklarında ortaya çıkan hoşlanma duygusunun normal olduğu, bu organların zaman zaman istem dışı uyarılabildiği, hormonal değişikliklerin yalnızca insanın vücudunda değil duygusal yapısında da değişiklikler ortaya çıkardığı anlatılmalı.
CİNSEL İLİŞKİ NE ZAMAN AÇIKLANIR
Erkek çocukta ilk gece boşalması, kız çocukta ilk adet orta ergenliğe geçişin belirtisi. Bu yaştan sonra cinsel ilişkinin açıklanması gerek. Hoşlandığı kişiye yakınlaşmayı istemesinin normal olduğu ancak bu yakınlığın ne kadar olacağına kendisinin karar vermesi gerektiği söylenmeli. Cinsel ilişki kurmanın çocuk sahibi olmaya yol açabileceği, ancak kişilerin kendilerini hazır hissettikleri yaşta çocuk sahibi olmalarının önemli olduğu, o zamana kadar da koruyucu önlemlerin alınması gerektiği anlatılmalı.
Çocuk anne-babayı yatakta yakalarsa…
Çocuğunuz odanıza zamansız daldı ve sizi cinsel ilişki sırasında yakaladı, nasıl davranmalısınız? Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Oğuzhan Zahmacıoğlu, “Soğukkanlı ve sakin olun. Sorduğu kadarına yanıt verin. Çocuğun tepkilerine göre tavır takının. Buna şahit olan çocuklar genelde babanın, anneye zarar verdiğini düşünürler. Örneğin kimsenin incinmediğini söylemek bile çocuğu rahatlatabilir. Sormazsa üzerine gitmeyin. Cinsellik içeren fotoğraf, yayın, film vs. ortada bırakmayın. Küçük çocuklar oradaki görsel malzemeyi sindirebilecek, anlamlandırabilecek yapıya henüz kavuşmamışlardır. Leylek efsanesini sürdürelim, bozmayalım demiyorum. Ancak sadece çocukların fantastik öğelerle bezeli ruhsal dünyalarına hoyratça dalıp onları gerçeklikle yüzleştirme telaşı içinde olmayalım. Sonuçta cinsellik çocuğun azar azar keşfettiği bir labirent. Bu keyifli yolculuktan alıkoymayalım. Bırakın düşünsün, yanıt arasın ve gizeme ulaşmak için çaba sarf etsin” diyor.
Mesuda Erşan, Hürriyet
