Obezite tanısı nasıl koyulur?
Erkeklerde toplam kilonun yüzde 25’i, kızlarda ise toplam kilonun yüzde 32’sinden fazlasını yağ oluşturuyorsa obezite tanısı konulabilir. Bunun yanı sıra, çocuklarda obezite teşhisi kilo-boy oranının ideal olandan yüzde 120 fazla olması ile de tanımlanabilir. Çocukluk çağı obezitesi koruyucu hekimlik açısından önemli bir konu. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki; 6 yaşında obez tanısı almış bireylerin yüzde 25’i, 12 yaşında obez tanısı almış bireylerin ise yüzde 75’i erişkin yaşamlarına obez olarak devam ediyor. Özellikle aile öykülerinde obezite tanısı almış fertlerin varlığı riski arttırıyor. Günümüzde araştırmalar maternal (anne tarafından) obezite varlığının, paternal (baba tarafından) obezite varlığına kıyasla çocuk için daha fazla risk taşıdığını gösteriyor.
Obezitede çevresel faktörler neler?
Obezitenin oluşumunda çevresel faktörlerin önemi de çok büyük. Aşırı hareketsizliği destekleyen ev-okul ortamları, teknoloji ürünlerinin (tv, bilgisayar, play station, gibi) karşısında uzun süre hareketsiz halde vakit harcama, gün içerisinde alınan aşırı-kontrolsüz kalori miktarı ve öğünlerdeki porsiyon hacimleri en çok öne çıkan çevresel faktörler...
Uyku sorunları obeziteyi etkiler mi?
Dr. S. Demirkaya’nın belirttiği üzere tokluktan sorumlu hormonlar insanlar uyurken üretilir. Bu yüzden çocukluk çağında az uyuma, erişkin yaşta kilolu olma ile ilişkili bulunmuştur.
Obezitenin yol açtığı fiziksel ve ruhsal hastalıklar
Obezite fiziksel ve ruhsal pek çok soruna sebep olur. Hipertansiyon, tip II diyabet, reflü, kalp hastalıkları, eklem hastalıkları, gut, karaciğer yağlanması, uyku apnesi, toplardamar hastalıkları, kolesterol yüksekliği ve deri hastalıkları en sık görülen fiziksel hastalıklar olarak karşımıza çıkıyor.
Obezitenin varlığı dahilinde ortaya çıkabilecek ruhsal sıkıntıların başında ise okul çağı çocuklarının akran ilişkilerinde yaşadıkları problemlerin düşük benlik saygısı, olumsuz beden algısı ve değersizlik hissine sıklıkla yol açması gösterilebilir.
Obezite günümüzde yeme bozuklukları ile ilgili bir hastalık olarak görülüyor. Bu yüzden bulimiya ile ilişkili olunan durumlar da gözleniyor. Gece yeme ataklarını takiben kusma ve ishal yapıcı maddeler kullanımına maalesef sık rastlanıyor.
Kaygı bozuklukları ve depresyon her yaş grubu obezite tanısı almış kişilerde sık görülen rahatsızlıklar olarak karşımıza çıkıyor.
Obezitenin oluşumunu takiben biraz önce bahsettiğim fiziksel ve ruhsal rahatsızlıklar gündeme gelebilir. Öte yandan şu ana kadar herhangi bir psikiyatrik hastalığın obeziteye yol açtığı tespit edilmemiştir.
Çocuklar ve ergenlerde obezite
Çocuk (6-11 yaş) ve ergenlerdeki (12-17 yaş) obezite, genellikle erişkinlik döneminde de devam eden ciddi sosyal ve sağlık problemlerine yol açıyor. Önleyici-koruyucu çalışmalar obezitenin tüm dünya toplumlarındaki yaygınlığının azaltılması açısından çok önemli. Önleyici-koruyucu çalışmalar birçok alanda olduğu gibi tedavi sürecinden çok daha kolay. Çalışılan grup çocuk ve ergenler olunca ebeveyn tutumları, ebeveynlerin bilinçlilik düzeyleri ve destek vermeye dair istekleri çok önemli oluyor.
Ebeveyler çocuklarını obeziteden korumak için neler yapabilir?
• Bebeklik döneminde anne sütünü birincil besin kabul edilmesi obezitenin önlenmesinde çok önemli. Bebek doyduğunda beslenmenin kesilmesine dikkat etmek gerekir.
• Bebeğin ek gıdalara başladığı zamandan itibaren sağlıklı gıdalarla beslenmesi
• Yeme düzeninin daha bebeklik döneminde oluşturulması en çok dikkat edilmesi gereken noktalardan biri: Yemeğin masada yenmesi, porsiyon miktarı, öğün aralarında atıştırmalıkların sınırlandırılması gibi alışkanlıklar yeme düzeninin temelini oluşturuyor.
• Okul beden eğitimi derslerinin ve beslenme düzenlerinin öğretmenler ve aileler tarafından ciddiye alınması
• Televizyon izleme sıklığının minimumda tutulması
• Teknolojik ürünlerin (bilgisayar, play station, ipad gibi) kullanımının minimumda tutulması
• Spor ve egzersiz alışkanlığının kazanılması
Tüm anne ve babalara özellikle hatırlatmak istediğim bir kaç nokta daha var. Unutmayın, markete gitmek, okuldan yürüyerek gelmek, bahçede oyun oynamak, ev işlerinde ebeveyne yardım etmek gibi aktiviteler hiçbir şey yapmamaktan iyidir.
Tedavi süreci?
Tedavi sürecinde iyileşme çocuk veya gencin istekli olması ve anne babaların çocuklarına destek olmaya gönüllülükleriyle değişiyor. Ne kadar çok istek varsa tedaviye yönelik adım o kadar büyük oluyor. Tıp hekimleri ve ruh sağlığı uzmanları bu vakalarda genellikle eş zamanlı çalışıyor. Tıbbi destek, kontrol veya müdahalelerin dışında ruh sağlığı uzmanları eşliğinde yapılan çalışmalarla çocukların ve ailelerin yeme tutumlarında değişim sağlanabiliyor.
Beslenme ile ilgili çalışmaların yanı sıra obezitenin neden olduğu depresyon, kaygı bozuklukları gibi ruhsal problemler varsa bunlar üzerinde de çalışmak gerekir. Çünkü, obeziteye eşlik eden ruhsal sorunların tedavi edilmemesi halinde obezitede beklenen iyileşme engellenir.
Hepinize sağlıklı günler diliyorum.
