Çocuklarınıza kendisini korumayı öğretin
Çocukları devamlı koruma altında tutamazsınız. Çocuğunuz yalnızken ya da sokağa çıktığında ruhunu ve bedenini örseleyecek tehlikelerle karşılaşabilir. Onu korkutmadan bilgilendirin, kendisini nasıl koruyacağını öğretin ve anne-babasına her durumda güvenebileceğini hissettirin.
Her anne–baba çocuğunu en iyi şekilde yetiştirmeyi ve tehlikelere karşı korumayı ister. Ama anne–baba sürekli çocuğun yanında olamaz ve dışarıdan gelebilecek tehlikelere karşı da sürekli endişe taşır. Kimi aileler çocuklara dışarıda kimseye güvenmemesi için telkinlerde bulunup onların ruh sağlığını bozacak kadar ileri giderken, kimileri de ‘benim çocuğum başının çaresine bakabilir’ düşüncesiyle aşırı güven içine girerler.
Çocuklar, evden çıktıktan sonra fiziksel ve cinsel taciz, sigara, alkol, hap ve uyuşturucu bağımlılığı, çocuk ve gençlik çeteleri gibi birçok tehlikeli durumla karşı karşıya kalabilir. Bazen aile çevresinde de cinsel tacize uğrayabilir. Uzman psikolog Belkıs Ertürk, çocuğun bedenini ve ruhunu örseleyen, sonraki hayatını da olumsuz etkileyen bu tür olaylara karşı kendisini nasıl koruması gerektiğini, dünyada kötü insanların da olduğunu yaşına uygun bir dille anlatmak gerektiğini söylüyor. Anne babalara öncelikle aile içinde sevgi ve güven ortamı oluşturmalarını tavsiye eden Ertürk, ailelerin aksini ispat edene kadar çocukların söylediklerine inanmalarını da istiyor.
Yaş gruplarına göre farklı tehlike sinyallerinin olduğunu belirten Belkıs Ertürk’ün verdiği bilgilere göre, ilkokul dönemi ve öncesi çocuklar daha çok cinsel taciz tehlikesi altında. Yaş ilerledikçe cinsel tacizle birlikte alkol ve uyuşturucu tehlikesi giriyor devreye. İlkokul öncesi çocuklarda cinsel taciz daha çok yakın çevreden gelebiliyor. Otobüsler, servis araçları veya telefonla taciz de olabiliyor. Anne babalar öncelikle çocukların sağlık konusunda yalan söylemeyeceğini bilmeli ve aksi ispat edilene kadar her söylediğini doğru kabul etmeli. Aile içinde böyle bir şey varsa anne–babalar bunu doğru kabul etmiyor ve çocuğu azarlıyorlar. Çocuğu tacizi yapan kişiden uzaklaştırmaya çalışıyorlar. Taciz en çok 2–5 yaşları arasında oluyor. Çocuk bunun sevgi mi taciz mi olabileceğini anlayamıyor.
Tacize uğrayan çocuğu ayıplamayın
Tacizin fiziksel belirtisi olmasa da çocuklar genelde huzursuz olur ve taciz eden kişinin yanında ağlama nöbetlerine tutulabilir. Anne bunu gereksiz bir huysuzluk olarak görebilir. Çocuk bunu bazen ailesine anlatır, bazen de korktuğu için gizler. Taciz eden kişi de korkutabilir. Eğer aile içinden biriyse çok uzun yıllar boyunca saklayabilir. Dışarıdan olabilecek tacizler aile tarafından daha kabul edilebilir ama evin içinden gelen taciz kabul edilemez. Çocukta fiziksel değişiklikler, vücudunda morluklar olabilir. 10 yaştan sonrakiler bunu dile getirmezler. Susarlar ve kendilerini suçlarlar. Ama hiçbir zaman mağdur olan suçlu değildir. Anne babanın da çocuğun bunu istemediğini kabul etmesi lazım. Tacize uğrayan genç kız kendini çok daha kötü hisseder ve genelde bir kirlenme duygusu yaşar. Aile, çocuk kendisine bu olayı anlattığı zaman paniğe kapılmadan sakin bir şekilde dinlemeli ve yardım alınabilecek kurum ve kuruluşlara gitmeli.
Sigara, madde bağımlılığına karşı dikkatli olun
İlkokuldan sonra ergenliğe doğru geçerken ilgi alanları gelişen çocuklar ilk olarak arkadaş gruplarının da etkisiyle sigaraya başlıyor. Çok tehlikeli görülmeyen sigara; yeşil ve kırmızı reçeteyle satılan hap kullanımına, esrar, eroin ve kokaine uzanan uyuşturucu bağımlılığının yolunu açıyor. Artık kullanma yaşı ortaokula kadar düşen, okul çevrelerinde öğrencilerin ‘takıldığı’ mekanlarda bile satılan bu maddeleri almak için ilk başlarda harçlığını veren çocuklar, zamanla evden para çalma yoluna bile girebiliyorlar. Bazen, 14–15 yaşlarındaki çocuklar ‘derslerini daha iyi anlayacaksın’ denilerek uyarıcı haplara alıştırılıyor. Çocuk başta kendini iyi hissetse de daha sonra uykusuzluk oluşuyor, dikkati dağılıyor ve derslerdeki başarısı düşüyor.
Kişilik bozuklukları ve akıl hastalıkları ergenlik döneminde başlar. Çok iyi bir eğitim vermiş olsanız bile, çocuğunuzda saldırganca, tecavüzkar davranışlar başlayabilir. Taciz yapan kişilerin yüzde 80’i çocukluklarında tacize uğrayan kişilerdir. Bu yüzen çocuğu tacize uğrayan bir aile, onun gelecekteki psikolojik ve beden sağlığını düşünerek mutlaka uzman yardımı almalı.
Sokakta yaşayan çocuklar ve tinerciler de tehdit grubudur. Küçük çocuklara saldırıp harçlıklarını alıyorlar. Okul çevrelerinde ve okul içinde oluşan bazı çeteler çocukların harçlıklarını alabiliyor. Birçok okulda çocuklar tuvalete girerken üst sınıflar para alıyor, sabunları satıyorlar. Çocuklar okul içinde de cinsel tacize maruz kalabilir. Küçük bir çocuk için okul tuvaletinde bir dergiyi görmek bile taciz sayılır. Çocuğunuz okula gitmek istemiyorsa sebebini araştırın. Okul idaresi ile sürekli iletişim halinde olun.
Erkek çocukları da takip edin
Tacize uğrayan çocuklar annesi yıkayacağı zaman tepki gösterir. Elbiselerini çıkarmak istemez. Eğer tuvalette tacize uğradıysa tuvalete yalnız gitmek istemez. Yeme ve uyku bozuklukları oluşabilir. Öfke halleri, anneye babaya karşı tepkisel davranışlar gösterebilir. Kız çocuklar başlarına geleni daha çok paylaşırlar ama erkek çocuklar ‘erkek adam korkmaz, ağlamaz’ diye büyütüldükleri için başına kötü bir şey geldiğinde ayıplanacağını düşünerek söylemekten çekinir. Bu yüzden erkek çocuklar da dikkatle takip edilmeli.
Çocuğunuza sınırlarını öğretin
Cinsel tacize maruz kalmaması için öncelikle “Senin özel bölgelerin var. Buraya sen istemediğin müddetçe kimse dokunamaz.” diyerek küçük yaşlardan itibaren uygun bir dille çocuğunuzu uyarın. Çocuğunuz kendisine dokunulduğu zaman anne–babasına anlatması gerektiğini bilsin. Anlattığı zaman da çocuğunuza inanın. Çocuklar en çok başına gelen şeyin kendi suçu olarak görülmesinden ve dayak yemekten korkarlar. Ayrıca küçük yaşlarda tacizi sevgi olarak algılayabilir. Daha sonraki yaşlarında çocuğun insanlara olan güveni, psikolojik ve cinsel gelişimi olumsuz etkilenir. Çocuğunuzun cinsel tacize uğradığından şüpheleniyorsanız mutlaka bir devlet hastanesine başvurun.
