Pudra.com, Milliyet Cadde yazarı Psikolog Başak Demiriz'in köşesini yakından takip ediyor... Psikolog Başak Demiriz, bu yazısında biz ebeveynlere ergenlik dönemindeki çocuğumuza yapılan arkadaş baskısıyla nasıl baş edebileceğimizi açıklıyor.
Ergenlik çağındakiler için arkadaşlar, aileden önce gelir. Arkadaşlarına uyarak yanlış şeyler yapmaya başlayan çocuğunuzu anlamaya çalışın.
Danışan: Geçen hafta size kızımla yaşadığımız sorunlardan bahsetmiştim. Siz de “Bunlar tipik ergenlik sorunları” demiştiniz. Anlattıklarınızı babası da ben de uygulamaya çalışıyoruz. Aramız yavaş yavaş düzelmeye başladı ama o daha fazla özgürlük istiyor.
Dr. Başak: Örnek verebilir misiniz?
Danışan: Arkadaşlarının evinde kalmak istiyor. Biz buna çok karşıyız. Babam hiçbir zaman başkalarının evinde kalmamıza izin vermezdi. O zamanlar ben de babama çok kızardım ama şimdi onu o kadar iyi anlıyorum ki.
Dr. Başak: Yani o zamanlar siz de kızınızın yaşadığı gibi isyanlar yaşıyordunuz.
Danışan: Hem de çok. Bu konu yüzünden çok ağladığımı hatırlıyorum. Babam hiç taviz vermezdi, hep aynı şeyi söylerdi: “Kızım ben sana güveniyorum ama etrafındakilere güvenmiyorum.” Bu lafa ne kadar kızardım ama işin komiği şimdi kızıma aynı şeyleri ben söylüyorum. Bu konu her açıldığında evde büyük olay çıkıyor.
Dr. Başak: Öyleyse başka bir yol deneyelim. Ona hiç ‘arkadaş baskısı’ndan söz ettiniz mi?
Danışan: Zaman zaman “Arkadaşlarına uyma” şeklinde uyarılar yapıyoruz.
Dr. Başak: ‘Arkadaş baskısı’ her yaşta insanın yaşayabileceği bir durum ama gençler için daha da önemli bir konu çünkü bu yaşlarda arkadaşlık, ailenin önüne geçiyor. Bu konuyu kızınızla daha detaylı konuşup onu eğitmeniz ve kendisini korumanın yollarını öğretmeniz çok faydalı olur.
Danışan: Neler anlatmalıyız?
Dr. Başak: Önce arkadaş baskısının ne olduğunu ve bunu herkesin yaşadığını anlatmakla başlayabilirsiniz. Bir gruba ait olmak veya başkalarıyla bağlar kurmak insani bir ihtiyaçtır. Ergenlikte, arkadaşlar tarafında kabul edilme, beğenilme ihtiyacı daha da önem kazanır. Arkadaş baskıları iyi de olabilir kötü de. Eğer arkadaşınız çok çalışkansa, sizi ders çalışmaya zorlar. Düzenli besleniyor, kilosuna dikkat ediyorsa siz de onun yanında sağlıklı yemek yemeye çalışırsınız. Güzel, temiz giyiniyorsa, kızınız da kendine özen gösterir.
Danışan: Her anne çocuğunun böyle arkadaşlıklar edinmesini ister. O zaman gözüm hiç arkada kalmazdı.
Dr. Başak: Haklısınız ama her zaman bu kadar şanlı olamayabilirsiniz. Bu nedenle kızınızla sohbetlerinizde arkadaşlarından bahsedip onları daha fazla tanımaya çalışmanızı, fırsat buldukça arkadaşlarını evinize çağırmanızı ve onlarla tanışmanızı tavsiye ederim. Bu şekilde aile değerlerinize uymayan arkadaşlarını farkedip, kendisine daha uygun arkadaşlar bulmasını teşvik edebilirsiniz. Hatta aralarında kızınıza zarar vereceğine inandığınız arkadaşlar olduğunu farkederseniz onlarla görüşmesini bile engelleyebilirsiniz.
Danışan: Arkadaşları genellikle iyi kızlar ama hep beraber olunca daha bir çılgın, daha bir farklı oluyorlar.
Dr. Başak: Grup psikolojisi her yaştaki bireyi etkiler. Siz de eşiniz de farkında bile olmadan bulunduğunuz gruba uyum sağlayacak şekilde davranıyorsunuzdur, bu çok doğal. Diğer yandan, grupça verilen kararlar, tek başına verilen kararlardan çoğunlukla daha cesur olur. Kızınız tek başınayken, örneğin, sigara içmeye cesaret edemeyebilir, hatta aklına bile gelmeyebilir ama bir grup arkadaşıylayken, ayak uydurmak için kendini baskı altında hissedip, tek başına yapacağını düşünmediğiniz bir şeyi çok rahatlıkla yapabilir.
Danışan: İşte tehlike o zaman başlıyor.
Dr. Başak: Bunu önlemek için kızınızla sık sık bu konu üzerine sohbetler yapmanız gerekli. Ailenizin değer yargılarını iyice içine sindirmeli. Kızınıza, grup psikolojisinden, “Hayır” diyebilmenin öneminden, diyemediği zamanlarda sizden destek alabileceğinden bahsedebilirsiniz.
Danışan: Ama benden bazı şeyleri saklıyor gibi hissediyorum.
Dr. Başak: Onu ne olursa olsun sevdiğinizi, yanlışlar yaptığında bile arkasında olup ona destek olacağınızı söylerseniz korkmak yerine güvenecektir. Hatasını veya korkularını gizlemek yerine sizinle paylaşabileceğini ona anlatın. Yüzyüze konuşmaktan çekiniyorsa size mektup yazabileceğini söyleyin.
Danışan: Bu iyi bir yol olabilir.
Dr. Başak: Kızınız hergün birçok konuda arkadaş baskısı hissedecektir; dersler, giyim tarzı, dedikodu, sigara, cinsellik, aileyle ilişkiler. Kendine güvenip, değer yargılarına uygun bir şekilde davranabilmek, kendisine uygun olmayan durumlarda “Hayır” diyebilmek için hazırlıklı olmak çok önemlidir. Bunun için değişik senaryolar yaratıp, istemediği durumlarda nasıl cevap vereceği konusunu onunla çalışabilir, ona yöntemler öğretebilirsiniz.
Psikolog Dr. Başak Demiriz
