Danışan: Kızımla aramız çok kötü. Melek gibi bir çocuktu, büyüdükçe başka biri haline geldi. Hergün yeni bir tartışma yaşıyoruz. Bazen kendimi çok aciz hissediyorum. Sadece ben değil, babası da başa çıkamıyor.
Dr. Başak: Kızınız kaç yaşında?
Danışan: 14 yaşında.
Dr. Başak: Yani ergenliğe girmiş bir genç kız.
Danışan: Bunlar ergenlik sorunları mı yoksa başka bir şey mi bilemiyorum ama yardımınıza çok ihtiyacımız var.
Dr. Başak: Ergenlik yıllarında çocuklar sadece fiziksel olarak büyümezler, duygusal ve entelektüel alanlarda da değişir, olgunlaşırlar. Doğruları, yanlışları test edip, aralarından kendilerine uygun olanları seçmeyi öğrenirler. Dolayısıyla ergen anne-babaları çocuklukta yaşanan ‘büyüme’den farklı şeyler yaşarlar.
Danışan: Çok zor günler geçiriyoruz. Söylediğiniz gibi her şeye kendi başına karar vermek isityor, ona doğruyu, yanlışı söylemek mümkün değil. Çünkü sadece kendi doğruları var. Bizim hiçbir fikrimizi kabul etmek istemiyor, her şeye isyan halinde.
Dr. Başak: Bu yıllarda aranızda çatışmaların çıkması çok normal. Emin olun ki birçok aile, çocukları bu yaşlardayken çatışmalar yaşıyor.
Danışan: Diğer kızımla böyle sorunlar yaşamadık. Bu niye böyle anlamıyoruz, nerede yanlış yapıyoruz?
Dr. Başak: Her çocuk başkadır, hatta aile terapistleri “Her çocuk aslında ayrı eve doğar” der. Yani ilk çocuğun büyüdüğü şartlar, anne-baba ilişkileri, ailenin sosyo-ekonomik durumu, ikinci çocuğun büyüdüğü şartlardan faklı olabilir. Bu da çocukların aile içi tecrübelerinde, kişiliklerinin oluşmasında değişik etkiler yaratabilir. Öncelikle bunu kabul etmemiz ve kendimizi veya onu suçlamayı bırakmamız lazım.
Danışan: Onu suçlayınca, kızgınlığımız artıyor o da kendini kötü hissediyor, kendimizi suçlayınca da biz kötü hissediyoruz. Sonuç olarak, gayet basit gözüken meseleler, çözümsüz bir hale giriyor. Peki ne yapalım?
Dr. Başak: Ergenlik psikolojisi, onların düşünceleri, ihtiyaçları konusunda ne kadar bilgi sahibi olursanız önünüze çıkacak sorunlarla baş edebilmek için o kadar hazırlıklı olursunuz. Kendi ergenlik yıllarınızı, duygularınızı hatırlamaya, kendinizi kızınızın yerine koymaya çalışın. Görüntünüze özen göstermek, arkadaşlarınızın arasında popüler olmak, yetişkin gibi görülmek ve hemen ardından çocuk gibi davranmak istememiş miydiniz?
Danışan: Evet, ben de güzel olmak, etrafımdan ilgi görmek isterdim ama anne-babama karşı daha dikkatli davranırdım.
Dr. Başak: Eminim ki anne-babanız da sizin şimdi kızınıza davrandığından çok farklı davranıyordu.
Danışan: Bir bakıma haklısınız, biz çok daha serbest ve rahat davranıyoruz, biraz şımartıyoruz galiba.
Dr. Başak: Siz de diğer anne-babalar gibi, sosyal ortama, değişen dünyaya ayak uydurmaya çalışıyorsunuz ama bir yandan da sınırları koymakta zorlanıyorsunuz.
Danışan: Sınır koymak mümkün değil zaten.
Dr. Başak: Öyleyse “Hayır” demeniz gereken konularda çok özenli davranın. Bazen sırf değişik gözükmek veya tepkinizi ölçmek için, örneğin, tırnaklarını siyaha boyamak isteyebilir. Bırakın boyasın, bu sonuçta ona zarar vermeyecektir, hevesi geçince silecektir. Karşı çıkacağınız, “Hayır” diyeceğiniz konuları öyle dikkatli seçin ki, kızınız bu konuda fikir değiştirmeyeceğinizi bilsin.
Danışan: Biz en çok burada hata yapıyoruz galiba. Önce “Hayır” diyoruz. Sonra öyle bir kıyamet koparıyor ki, kararımızı değiştirmek zorunda kalıyoruz.
Dr. Başak: Anne-baba olarak davranışlarınızı değiştirdiğinizde o da değişecektir. Yani önce sizden başlamamız gerekiyor. Ona karşı tutumunuzu değiştirmek için geç kalmadınız.
Sadece şunları hatırlayın:
- Ergenler kim olduklarını bulmaya, anlamaya, kendilerini tanımaya, ayrıştırmaya ihtiyaç duyarlar ve bu serüvende bazen sizin alışık olmadığınız şeyleri denemek isteyebilirler.
- Kendilerini ayrıştırma ihtiyaçlarını ve çabalarını anne-babalar isyan gibi görebilir.
- Ergenlikte arkadaşlık ilişkileri, aile ilişkilerinin önüne geçer. Bağımsız olmaya ihtiyaç duyarlar.
- Ergenlerin kendilerine ait bir dünya kurmaya ve bunu özel tutmaya ihtiyaçları vardır.
- Yaşadıkları yoğun fiziksel ve duygusal değişim onları da şaşırtabilir, çaresiz hissettirebilir.
- Her şeyi bildiklerini ve kendilerini her türlü tehlikeden koruyabileceklerine inanırlar.
- Anne-baba olarak onları kayıtsız şartsız sevdiğinizi, yanlışlarıyla, eksiklikleriyle onları kabul ettiğinizi bilmeye ihtiyaç duyarlar.
