Normalde kan şekerinin dokuların içine girip dokular tarafından kullanılması gerekiyor. Eğer dokular tarafından kullanılmazsa, şeker dışında başka maddelere dönüşerek organlara zarar veriyor. İşte bu nedenle hamilelikte şeker testlerinin yapılması çok önemli!
Op. Dr. Kağan Kocatepe, şeker tarama testini anne adaylarının hepsi için önerdiklerini, genellikle bu testin 24-30’uncu haftalar arasında yapılması gerektiğini belirtiyor. Ancak hamilelik, şeker açısından yüksek risk altındaysa daha erken de yapılabiliyor testler.
Şeker testleri nasıl yapılıyor?
Şeker tarama testinde, 50 gram şekerli suyu içtikten sonra bir saat boyunca yemek yemiyorsunuz ve sonrasında kandaki değere bakılıyor. Belli bir değerin üzerinde çıkarsa gebelik şekeri şüphesi doğuyor. İşte bu durumda ikinci bir test türü olarak şeker yükleme testine tabi tutuluyorsunuz. Açlık kan şekeri alınacağı için kliniğe aç gitmeniz gerekiyor. 100 gram şekerli su içiyorsunuz ve birinci, ikinci, üçüncü saatlerde toplam dört tane kan alınıyor. İki veya daha fazlası yüksek çıkarsa gebelik şekeri tanısı konuluyor, bir tanesi yüksek çıkarsa gebelik şekeri şüphesi olduğu ortaya çıkıyor.
Gebelik şekeri bebek için hangi risklere neden olur?
Bebek, annesinin kan şekeri yüksek seyrederse ve tedavi edilmezse, annesinin kan şekeri yüksekliğinin düşmesi için yardımcı olur. Onun bedeninde annesinin yüksek olan kan şekerine göre insülin salgılanır, böylece bedeninde normalden daha fazla insülin oluşur. Bebek doğduktan sonra kordon kesildiği anda, o fazladan insülin bebeğin kan şekerini aniden düşürür. Sarılık ve kalsiyum düşüklüğü, kan şekeri düşüklüğüne bağlı olarak ortaya çıkar. Bebeğin aşırı iri olması, bu nedenle sezaryen olma olasılığının artması, buna bağlı olarak omuz takılmasının yaşanması, bebekte ciddi sorunların ortaya çıkmasına yol açar.
Diyabetli kadınlar hamile kaldıklarında nelere dikkat etmeliler?
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Görgülü, diyabetli hamilelerin hamilelik boyunca açlık ve tokluk şekerlerini normal seviyelerde tutmaları gerektiğini söyleyerek şu önerilerde bulunuyor:
“Diyabetik gebelerin kan şekeri düzeylerini, insülin tedavisi dozlarını hekimleriyle daha sık görüşmeleri; günde 4 kez yoğun insülin tedavisi uygulamaları gerekir. Eğer bu tedavileri düzgün devam ettirir, kan şekeri kontrollerini iyi yaparsanız, herhangi bir metabolik komplikasyon olmadan, bebeğe zarar gelmeden hamileliği tamamlarsınız.
Ancak diyabete bağlı kalp ve böbrek gibi organ rahatsızlığınız varsa, daha sık genel kontrol yaptırmanız gerekir. Doğum öncesi kan testlerini ihmal etmemelisiniz. Özellikle organ yetersizliği de gelişmişse, sık idrar tahlili ile böbrekten protein kaybı olup olmadığı, tansiyon yükselmesi, kalp kapakları ya da kalp kasındaki rahatsızlıklara bağlı olarak akciğerlerde su birikmesi, kalp yetersizliği olup olmadığını kontrol ettirmelisiniz.”
Diyabetli hamileler nasıl beslenmeli?
Beslenme ve Diyet Uzmanı Emel Unutmaz, diyabetli anne adaylarının beslenmede dikkat etmesi gerekenleri şöyle sıralıyor:
- Gebelik şekerinde de normal diyabetteki gibi en önemli besin öğesi karbonhidratlı (şekerli) besinler. Karbonhidratlı besinler kan şekerini yükseltir diye diyetten çıkartılmaz. Yapılan çalışmalar da göstermiş ki; gebelikte yeterli protein ve yağ alınsa dahi eksik karbonhidrat bebeğin beyin gelişimi üzerinde olumsuz etkiler oluşturur.
- Karbonhidratlarda önemli nokta; ne kadar karbonhidrat gerektiğinin iyi hesaplanması ve kişinin ihtiyaç duyduğu karbonhidratı günün hangi saatlerinde, ne kadar ve hangi besinlerle karşılayabileceğini öğrenmesidir. Kan şekerini hızlı yükselten basit şekerler yerine lif miktarı yüksek, kan şekerini daha yavaş yükselten, sağlığı geliştirmede daha etkin kompleks karbonhidratları seçmek faydalı olur.
- Kompleks karbonhidratlar; tam tahıl taneleri, kepekli pirinç, makarna, bulgur, tam buğday ekmekleri, çavdar, yulaf ve benzerleridir. Basit şekerler ise; çay şekeri, reçel, bal ve marmelat gibi gıdalardır. Diyet programında karbonhidrat kaynaklarını öncelikli olarak ekmek ve ekmek yerine geçenler ile meyve grubu besinler oluşturur. Bu besinler diyette kesinlikle bulundurulmalı. Ancak yenilecek miktar ve zamanlama çok iyi belirlenmeli.
- Sıkıntı her zaman kan şekerinin yükselmesi olmaz. Kan şekerinin düşmesi de yaşanır ve çok tehlikelidir. Bu nedenle doktorun ve beslenme uzmanının istediği periyotlarda kan şekeri kontrolü yapmak / yaptırmak, besin tüketim kaydı tutmak ve bu kayıtlar eşliğinde beslenme programını yenilemek gerekir. Annenin aldığı kilo, kan şekeri değerleri, yiyebildiği ve yiyemediği besinler göz önüne alınarak diyetisyen kontrolünde beslenme programı yenilenmelidir.
- Öğün atlamayın. Kan şekerinin düşmesi oldukça sıkıntılı bir durumdur. Bunu önlemenin en güzel yolu sık aralıklarla beslenmektir. Kan şekerlerinin istenilen düzeylerde tutulabilmesi için öğün sayı ve miktarları önemlidir. Ara öğünler, öğünden 2,5 - 3 saat sonra kompleks karbonhidrat içerikli olmalıdır.
- Kan şekerini düzenlemede yardımcı besinlerin başında posa gelir. Posa, birlikte yenilen karbonhidratın kan şekerine olan etkisini azaltır. Kan şekerinin yükselme hızını yavaşlatır. Bu nedenle de tüm öğünlerinizde kalori değeri çok az olan ama vitamin, mineral ve posadan zengin olan kaynakları, yani sebzeleri mutlaka sofranızda bulundurun. Bununla birlikte diğer karbonhidrat kaynaklarında da posadan zengin olanları tercih etmelisiniz. Yani tam buğday ekmeği, çavdar, bulgur, meyveler gibi.
10 ALTIN KURALI UNUTMAYIN!
- Hamile kaldığınız kilo, hamilelik dönemi boyunca alacağınız kiloyu belirler.
- Gebelik şekeriniz olursa beslenme programı, mutlaka beslenme uzmanı ile hazırlanmalı.
- Diyet; size özel hesaplanmış, seveceğiniz besinlerden oluşmalı ve sosyal yaşantınıza uygun olmalı.
- Öğün ve ara öğünleri kaçırmamalısınız.
- Hangi besinler karbonhidrat içerir, öğrenin. Buna göre öğünde almanız gereken karbonhidrat kaynağı besinleri kendiniz seçebilirsiniz.
- Gebeliğinizi izleyen doktorun önereceği ölçüde fiziksel aktivite yapın.
- Bol su için.
- Basit şekerlerden uzak durun.
- Kompleks karbonhidratlara ağırlık verin.
- Bol posa tüketin.
Beslenme ve Diyet Uzmanı Emel Unutmaz’dan bir günlük örnek menü
Kahvaltı
3 dilim esmer ekmek
2 dilim az yağlı peynir veya 1 haşlanmış yumurta + 1 dilim az yağlı peynir
Mevsimine uygun bol çiğ sebze
5- 6 adet zeytin (tuzsuz)
Şekersiz açık çay
Ara öğün
1 porsiyon meyve
Yarım kase az yağlı yoğurt veya yarım bardak az yağlı süt
Öğle yemeği
1 kase çorba
100 – 150 gram et veya tavuk veya balık
Salata (1-2 tatlı kaşığı zeytinyağlı)
3 dilim esmer ekmek veya ekmek yerine geçenler
Ara öğün
1 meyve
1 kase az yağlı yoğurt
1 dilim esmer ekmek veya ekmek yerine geçenler
Akşam yemeği
1 kase çorba
Etsiz sebze yemeği
1 kase az yağlı yoğurt
2 dilim esmer ekmek veya ekmek yerine geçenler
Ara öğün
1 porsiyon meyve
8-10 adet fındık
Ara öğün (yatana kadar geçen süre fazla ise)
Yarım kase az yağlı yoğurt veya yarım bardak az yağlı süt
1 dilim esmer ekmek veya 3 kaşık yulaf gevreği
