Uyku, beyin ve vücut gelişim için temel fizyolojik bir ihtiyaç. Uykunun zekaya etkisi olduğu kadar fiziksel gelişime de etkisi yapılan birçok araştırmayla kanıtlanmış durumda. Çocuklarda fiziksel gelişimi etkileyen büyüme hormonu en fazla uyku esnasında salgılanıyor. Uyku esnasında özellikle karanlıkta melatonin hormonu salgılanıyor. Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde önemli bir rolü olan bu hormon aynı zamanda büyüme hormonunun salgılanmasını sağlıyor.
MELATONİN HORMONU NEDİR, NE ZAMAN SALGILANIR?
Epifiz bezi tarafından salgılanan melatonin hormonu, uyku döngüsünü ve vücudun biyolojik saatini düzenleyen bir hormon. Bu hormon havanın kararması ile sentezlenmeye başlıyor. Büyüme hormonu artırıcı özelliği ile de bilinen melatonin hormonu hem bağışıklık sisteminin güçlenmesini hem de hücre yenilenmesi gibi biyolojik ve fizyolojik süreçlere destek oluyor. Akşam 21:00 ile 22:00 saatleri arasında salınımı başlayan, 22:00-05.00 saatleri arasında daha üst seviyeye ulaşan melatonin hormonu, gece 02.00-04.00 saatleri arasında en yüksek değerlerine ulaşıyor.
Havanın kararması ile salgılanmaya başlanan, özellikle havanın kararması ile akşam 21:00 ile 22:00 saatleri arasında salınımı başlayan, 23:00- 05:00 saatleri arasında artan melatonin hormonu, gece 02:00-04:00 saatleri arasında en yüksek değerlerine ulaştığından, çocuğunuzun melatonin hormonundan olabildiğince çok yararlanması için ergenlik döneminde dahi çocuğunuzun en geç 23:00'da uyumuş olması öneriliyor.
BÜYÜME HORMONU HAKKINDA BİLMENİZ GEREKENLER
Kemiklerin, kasların ve organların büyümesinden sorumlu olan ve hipofiz bezindeki somatotrop hücreleri tarafından üretilen insan büyüme hormonu (hGH) yeterince salgılanmadığı durumda çocukta büyüme geriliği ortaya çıkabilir. Hücre üretimi ve yenilenmesinden de sorumlu olan hormon, egzersiz yaparken, stres sırasında ve uykunun derin dönemlerinde artış gösterir.
- Büyüme hormonu, gecenin ilk yarısında, 01:00-03:00 saatleri arasında yoğun olarak salgılanır. Özellikle ergenlik döneminde geç saatlere kadar oturan, bu hormonun salgılandığı dönemlerde uyumayan çocuklarda çelimsizlik, zayıflık görülebilir.
- Çocuklarda büyüme hormonu özellikle NREM uykusunun 3.- 4. döneminde salgılanır. NREM uykusunun 3. ve 4. döneminin erişkinlerde hücre yenilenmesini ve onarımını hızlandırdığı da ileri sürülmektedir.
ÇOCUĞUNUZUN MELATONİN HORMONUNDAN DAHA FAZLA YARARLANMASI İÇİN NE YAPMALISINIZ?
ORTAM NASIL OLMALI: Melatonin hormonunun daha iyi bir şekilde salgılanması için çocuğunuzun kesinlikle tam olarak karanlık bir odada uyuması gerekiyor. Melatonin hormon alınımını engellememek için, çocuğun odasında gece lambası yakmamanız ve karanlıkta uyumasını sağlamanız gerekiyor.
HANGİ SAATLERDE UYUMALI: Çocuğunuzun kesinlikle geç yatmaması öneriliyor. Yani geç yatıp geç kalkan bir çocuk, akşam saat 22:00'de yatan bir çocuğa göre daha fazla uyusa bile melatonin hormonundan çok daha az yararlanmış oluyor. Uzmanlar, 0 - 5 yaş arası tüm bebek ve çocukların en geç 20:00 - 21:00 arasında akşam uykusuna yatması, sabah da en geç 08:00'de kalkması gerektiğini belirtiyor.
ÇOCUKLAR HANGİ YAŞTA NE KADAR UYUMALI?
Çocukların yaşlarına göre uyku gereksinimleri farklı. 0-3 yaş dönemi zihinsel gelişim ve sağlıklı büyüme açısından çok önemli bir dönem. Çocuklar bu dönemde hızlı bir şekilde büyüyor ve gelişiyor. Beyin gelişiminin büyük bir ksımı da bu yaş döneminde tamamlanıyor. 0-3 yaş döneminde çocuğun kaliteli uykuda veya sağlıklı beslenmesinde bir ihmal söz konusuysa bu durum beyin gelişimini olumsuz etkiliyor, gelişim geriliklerine ve ilerleyen yaşlarda telafisi olmayan durumlara yol açabiliyor. Bebeklerin kaliteli bir uyku uyuması güne daha enerjik başlamasını da sağlıyor. Çocuğun kaliteli bir uyuması gün boyunca edindiği bilgileri daha iyi işleyebilmesini mümkün kılıyor ve öğrenmeyi olumlu yönde etkiliyor.
İşte çocukların yaşına göre uyku ihtiyaçları...
- 0 - 5 yaş arası tüm bebek ve çocukların en geç 20:00 - 21:00 arasında akşam uykusuna yatmış, sabah da en geç 08:00'de kalkması gerekiyor.
- Yeni doğmuş bebeklerde uyku süresi günde toplam yaklaşık 12-16 saat ve 3-4 kez gündüz uykusu şeklinde oluyor. Bu süreler yaş ilerledikçe azalıyor.
- Bebeğin gündüz uykuları 4. aydan sonra kısalmaya başlıyor. 12-24 aylık bebeklerde uyku süresi 11-14 saate inerken, gündüz uykusu da teke düşüyor.
Buna göre,
- 0-5 yaş aralığında 12-16 saat (En geç 20:00-21:00 saatleri arasında yatmış olmalı)
- 3-5 yaş okul öncesi dönemde 10-13 saat (En geç 20:00-21:00 saatleri arasında yatmış olmalı)
- 6-12 yaş aralığında 9-12 saat (En geç 22:00'da yatmış olmalı)
- 13 yaş ve sonrası için ise 8-10 saat (En geç 23:00'da yatmış olmalı)
İLGİLİ HABERLERİMİZ:
Çocuklarda büyüme gelişme geriliği nasıl anlaşılır?
Çocuğunuzun akranlarından daha kısa ve zayıf olduğunu düşünüyorsanız; sık hastalanıyor ve iştahsızsa çocuğunuz büyüme gelişme geriliği yaşıyor olabilir.
