Çocuğunuz okulda neler yiyor?

Her ne kadar insan zekası genetiğe bağlı olsa da, son yıllarda yapılan araştırmalarda beslenmenin de zeka üzerinde önemli etkisi olduğu gösterildi. Nasıl ki bir çocuk büyürken boyu uzuyor, iç organları gelişiyor, seks karakterleri yerine oturuyorsa aynı şekilde zeka da gelişiyor ilerliyor, muhakeme yapma yeteneği oluşuyor. O nedenle sağlıklı beslenme ve hareketlilik bir çocuğun her yönden gelişmesi için çok gerekli. Özellikle büyüme gelişme çağındaki bu çocukların dengeli olarak günlük ihtiyacı kadar karbonhidrat, protein ve yağ yemesi çok önemli. Bununla birlikte demir, vitamin B12 ve omega 3 yağ asitlerinden zengin beslenme sadece zekayı değil aynı zamanda anlık dikkati geliştiriyor. Problem çözme yeteneğini iyileştiriyor, konsantrasyonu arttırıyor ve çocukları hiperaktiviteden koruyor. Dengeli ve sağlıklı beslenen çocuklarda bu nedenle okul başarısı daha yüksek oluyor.

Okulda yenen yemekler çocukların ergenlik ve yetişkinlik dönemindeki yeme alışkanlığını nasıl etkiliyor?

Hep diyorum "Yemek öğrenilmiş bir davranıştır". Yani kişinin yeme şekli ailesinden, maruz kaldığı, gördüğü yiyeceklerden ve arkadaşlarının yeme şeklinden etkilenir. İlkokulda çocuğa bol harçlık verilirse, çocuğun bakkaldan ve kantinden sık alışveriş yapmasına imkan verilirse, çocuk arkadaşlarının da etkisi ile paketli uzun ömürlü çikolata, bisküvi, gazlı ve şekerli içecekler gibi abur-cubur türü yiyecekleri alabilir. Ayaküstü yenen bol yağlı ve besleyicilik değeri düşük hazır gıdaları daha çok yer. O nedenle çocuklarda harçlık kontrolü önemli. Çocuk ailesi ile yemek yerken istemediği yiyecekler konusunda çocuğa çok özgürlük tanımak veya bazen çok baskı yapmak da çocuğun yemek seçmesine neden olur. Çocuk ergen olduğunda ve büyüdüğünde de tek yönlü beslenen, yemek seçen, şeker ve yağ oranı yüksek yiyecekleri tercih eden bir erişkin haline gelebilir. O nedenle yemek davranışını oluştururken bu açıdan dikkatli olmak da fayda var.

Çocukların beslenme çantasını hazırlanırken nelere dikkat etmek gerekiyor?
Çocuk eğer okulun kendi yemekhanesinden yiyorsa, yemekhane menülerini incelemekte fayda var. Aslında okul yemekhanelerinde, mutlaka diyetisyenlerin hazırladığı besin değeri dengeli oluşturulmuş menülerin seçilmesi gerekir. Eğer böyle bir olanak yoksa, çocuklara okulda kolaylıkla yiyebilecekleri ev sandviçleri hazırlayarak yanına verilebilir. Her gün farklı bir sandviç, 1 bardak ayran ve 1 porsiyon meyve ile birlikte çocuğun çantasına koyulabilir. Mesela bir gün ton balıklı, marullu tam tahıllı ekmeğe hazırlanmış bir sandviç olabilir. Bir gün peynirli domatesli çavdarlı ekmeğe hazırlanmış bir sandviç olabilir. Bir gün közlenmiş patlıcanlı, tavuklu kepek ekmeğine hazırlanmış bir sandviç olabilir. Bu şekilde alternatifler çoğaltılabilir. Ben annelerin bu konuda çok yaratıcı olacaklarını düşünüyorum. Bununla beraber her gün çocuğun yanına 1 porsiyon meyve, 1 bardak ayran veya süt koymayı unutmamak gerekir. Yine ceviz, çiğ fındık, çiğ badem de içerdiği sağlıklı yağlar açısından zengin olduğu için hem çocuğu tok tutar hem de zeka gelişimine katkıda bulunur. Çocuğun yanına 3 bütün ceviz, 10 tane çiğ fındık veya badem de ayrıca koyulabilir.

Okuldaki öğle yemeği menülerinde nelere dikkat edilmeli?
Bizim geleneksel beslenmemizde en çok yaptığımız hata çok fazla karbonhidrat tüketilmesidir. Örneğin çorbayı ekmekle içeriz, üzerine de patatesle pilav yeriz. Çok fazla karbonhidratın birlikte tüketilmesi hem daha çabuk acıktırır hem de iç organların yağlanmasına neden olur. O nedenle menülerde yeteri kadar karbonhidratla birlikte yeteri kadar ptotein ve sebze bulunmasına özen göstermek gerekiyor. Yemek çeşitliliğini sebzeden yana yapmakta fayda var. Her öğünde hem bir salata hem de bir çeşit sebze yemeği sofrada bulundurulmalı. Sebze yemekleri lif açısından zengin olduğu için hem doyurucudur hem de bağırsakları çok güzel çalıştırır. Burada özenle üzerinde durulması gereken bir üçüncü nokta da geleneksel beslenmemizin ne yazık ki proteinden fakir olması. Bir öğünde yeteri kadar protein bulunursa hem tokluk süresi uzar hem de çocuklarda boy uzamasına ve kas yapımına katkısı olur. Yani her öğünde mutlaka hayvansal protein (et, tavuk, balık, peynir veya yumurta) bulundurulmalı. Bununla beraber süt, yoğurt ve ayran tüketimini de unutmamak gerekiyor. Günde en az 3 bardak mümkünse 4 bardağa kadar süt, yoğurt veya ayran içilmeli.

Çocuklar en çok hangi yemekleri beğeniyor?

İşi çocuklara bırakırsak yandık demektir. Ne yazık ki, birçok çocuk hep karbonhidrat ve yağ değeri yüksek yiyecekleri seviyor. Pilavlar, makarnalar, poğaçalar, kurabiyeler, tatlılar, çikolatalar, şekerlemeler... Hele hele patates kızartması, pizza, hamburger gibi fast-food türü yiyeceklere hayır diyecek çocuk yoktur. İşte her yönü ile sağlıklı bir nesil istiyorsak çocuklarımızı bu tek tip ve tek yönlü beslenmeden kesinlikle korumamız gerekiyor.

Çocuklar atıştırmalık olarak ara öğünlerde ne yemeli?

Ara öğünlerde çocuklara en iyi seçim meyve, yoğurt ve yağlı tohum üçlemesidir. Mesela çocuk okuldan geldi. Akşam yemeğine 2 saat var ve çok aç olmadığını düşünüyorsanız; 1 kase yoğurt, 1 elma rendesi ve 3 bütün cevizle güzel bir meyveli yoğurt yapabilirsiniz. Ya da az yağlı, şeker yerine pekmez konulmuş, 1 ince dilim anne keki ile birlikte 1 bardak süt içirebilirsiniz. Eğer çocuğunuzun çok aç olduğunu düşünüyorsanız; yağsız kepek ekmeğe yapılmış bir domatesli peynirli tostla 1 bardak ayran içirebilirsiniz. Ama her ne olursa olsun çocuğa "ye ye" diye ısrar etmemek gerekiyor.