Peki ya çocuk ergenlik döneminde ise ve zaten kendi dertleri (!) başından aşkınsa... "Anne baba boşanmalı mı? Boşanma kararlarını nasıl açıklamalı? Daha erken yaşta boşanmak acaba daha mı kolay?" ve akılları kurcalayan daha birçok soru.
Ön ergenlik ve ergenlik döneminde, yani 9-12 yaşları arasında çocuklar yeni sosyal ve zihinsel beceriler kazanıyor. Bu dönemde hayattaki en önemli kişiler hem cins akranları oluyor ve karşı cinse ilgi yeni yeni başlıyor. Değişen beden imajının etkisiyle ayna karşısında uzun zaman geçiriyor ve kendileriyle ilgili hayal ve düşüncelere dalıp gidiyorlar. Ergenlik dönemi özellikleri, çocukların anne babalarının boşanma kararlarına verdikleri tepkiyi aslında bir anlamda hafifletebiliyor. Çünkü asıl mesele kendileri ve akranları bu evrede. Ancak anlık değişime tepkinin, erken dönemde (küçük yaşlar) kurulan anne-baba-çocuk ilişkisinin kuvvet ve sağlıklılığı ile ilgili olduğunu unutmamak gerekiyor. Yani anne ve babası ile ayrı ayrı sağlıklı ve güvene dayalı bir ilişki geliştirmiş olan çocuklar boşanma ve benzeri yaşamsal krizleri çok daha kolay atlatabiliyor.
Ergenlik dönemindeki çocuklara boşanma kararı nasıl açıklanmalı?
- Öncelikle bu yaşlar, yoğun sınav dönemi ile geçiyor. Bu nedenle ev içi gerginliğin yaşanmamasına gayret gösterilmeli ve yeni durumla ilgili açıklamalar mümkünse yeni okul dönemi başlamadan ya da okul bitimindeki yaz aylarında yapılmalı. Açıklamanın bu zamanlarda yapılması çocuğun okul başarısının etkilenmemesi adına işlevsel olacaktır. Çocuğunuzun kendisini boşlukta ve yalnız hissetmemesi için, rutin yaşayışına; arkadaşları ile programlarına, anneanne/babaanne yazlığına gitmeye (zaten her yaz gidiyorsa) devam etmesi önemli. Bunun gibi etkinliklerle çocuğun normal hayatına devam etmesi sağlanmalı.
- Eşiniz ile mümkün olduğu kadar ortak bir konuşma içeriği belirlemeli ve boşanma sonrası düzeninizi kurduktan sonra (kim nerede yaşayacak, çocuk kiminle kalacak, diğer ebeveynini ne sıklıkla görecek gibi) anne-baba olarak durumu çocuğunuza açıklamalısınız.
- Boşanma kavramı en basit ifadelerle ve somut örneklerle açıklanmalı. Büyüdüğünü düşünerek, özelinizi anlatmamalısınız. ‘Artık birbirimiz sevmiyoruz’, ‘Kendi hayatlarımızı yaşamak istiyoruz’, ‘Başka birinden etkilendiğimi itiraf etmem gerekiyor’ ve bunun gibi jenerik cümlelerden vazgeçin. Kaç yaşında ve ne kadar zeki olursa olsun, o sizin çocuğunuz ve anne babasının mahremine dahil olmama hakkında sahip. Açıklamanız sadece kararınız ('Boşanıyoruz, böyle gerekiyor' gibi basit ve içinde ‘bizim özelimiz’ mesajını barındıran) ve alacağınız aksiyondan (‘Taşınıyorum ve seni haftada 3 gün göreceğim; istersen tabi?’ gibi) ibaret olmalı. Mahreminizi muhafaza etmeniz, çocuk için (tepki verse ve nedenini anlamak için çırpınsa dahi) aslında hala anne-baba dengesinin korunduğu hissiyatını yaşamasını ve kendini güvende hissetmesini sağlar.
- Konuşma süresince anne ve babanın aynı oranda konuşuyor olması önemli; ebeveynlerden birinin terk edildiği hissi uyandırılmamalı.
- Onunla ilgili kararların yine anne-baba olarak sizin tarafınızdan alınmaya devam edeceğini çocuğunuza açıklamalısınız.
- Konuşma yapıldıktan en fazla 1-2 hafta sonra evlerin ayrılması ideal olanıdır. Bu süreçte çocuk yanıt aradığı soruları sıklıkla dile getirebilir böylelikle.
- Yaşları itibari ile çok tepkisiz (‘Ne yaparsanız yapın!’gibi) ya da aşırı tepkili olabilirler (‘Rezil olacağım, beni sevmiyorsunuz, hayat çok zor’ gibi). Durumu normalize edebilmeniz için soğukkanlı, genel düzeninizden, kurallarınızdan ödün vermeyen bir duruş sergilemeniz faydalı olabilir. Çocuğunuzun davranış ve söylemleri ile baş edemiyorsanız bir uzmandan destek alabilirsiniz.
- Sizin için zor bir dönem olsa bile, bitkin, yorgun, melankolik duruş ve ağlama, arkadaşlarınıza eşiniz hakkında kötü konuşma gibi süreçleri çocuğunuzun önünde yaşamamanız önemli! Hem sizin için endişelenmemesi hem de diğer ebeveyni suçlamaması için bu gerekli.
- Diğer ebeveyni suçlaması ve sizin yanınızda yer alması ilk başta size iyi gelse de, zaman içinde çocuğunuz kendini yalnız ve suçlu hissedebilir. Bu, sizi daha çok üzebilir.
- Hangi yaşta olursa olsun çocuklara ayrılık kararınız ile ilgili ayrıntılı bilgi vermekten kaçının. Bunun sizin özeliniz olduğunu unutmayın. Erişkin olduklarında dilerseniz ve dilerlerse onlara açıklama yapabilirsiniz.
Araştırmalar çocukların iyiliği için bir arada kalmanın çok nadir işe yaradığını gösteriyor. Sizler en mutlu ve huzurlu hissettiğiniz koşullarda yaşamak için düzeninizi kurmakta kendinizi rahat hissedin. Çocuklarınızın iyiliğini ilk plana koyduğunuz takdirde zor da olsa süreç elbet kendi kendini onararak tamamlanacaktır. Ayrılma ve boşanma tek başına çocuklara zarar vermez. Unutmayın.
Not: Yukarıda belirtilmiş olan öneriler eşlerden birinin/her ikisinin herhangi bir ruhsal tedavi veya hukuki sürece dahil olmadığı durumlar için genel hatlar doğrultusunda hazırlanmıştır. Olası diğer durumlar dahilinde bir uzmandan yardım alarak süreci başlatmak ve yürütmek gerekir.
