Prediyabet, tip 2 diyabet (toplumda en yaygın görülen şeker hastalığı tipi) ortaya çıkmadan önceki safhadır. Aslında, buzdağının görünmeyen kısmını andıran bu durum kan şekeri düzeylerindeki yükselmenin belli belirsiz olduğu kritik bir dönemi temsil eder.
Eğer prediyabetseniz tip 2 diyabete yakalanma riskinizin yüksek, kalp-damar ve beyin hastalıklarına yatkın olduğunuz söylenebilir.
Gizli şekerin belirtileri
* Anne, baba veya kardeşlerinizden birisinde diyabet varsa,
* İdeal kilonuzun 10 kg. üzerindeyseniz veya karın bölgeniz yağlıysa,
* Tansiyonunuz ve kan yağlarınız yüksekse,
* Açlığa tahammülünüz azaldı veya tatlı gıdalara düşkünlüğünüz arttıysa,
* Yemeklerden sonra uyku bastırıyorsa,
* Diyet ve egzersizle kilo veremiyorsanız,
* 40 yaşından önce menopoza girdiyseniz,
* 4 kilonun üzerinde bebek doğurduysanız veya önceki hamileliklerde şekeriniz yükseldiyse,
* 45 yaşın üzerindeyseniz, siz de prediyabet olabilir.
Diyabet nedir?
Bedensel fonksiyonların neredeyse tümü için gerekli enerjinin temel kaynağı şeker, pankreas bezinin yaptığı insülin hormonun yardımıyla hücrelere girer ve vücudu- muzun ihtiyacı olan metabolik yakıt olarak kullanılır. Kan şekerinin normal sınırların üzerine çıkmasına tıp dilinde diyabet adı verilmektedir.
İnsülin direnci ve şeker düşmesi
Bazı besinler yenildikten sonra kan şekeri kısa sürede yükselip hızla düşüşe geçer. Çoğunlukla ‘yüksek glisemik indeksli’ olarak bilinen bu besinler, tüketildiğinde kan şekerindeki ani artışı normale getirmek üzere insülin hormonu da artar. Normalde fizyolojik bir reaksiyon olarak kabul edilen bu artış, açlık halinde devam ederse insülin direnci (hiperinsülinemi) olarak bilinen metabolik bir bozukluğa dönüşür.
İnsülin direnci, uzun dönemde pankreas bezinin yorulmasına ve diyabet gelişimine zemin hazırlarken, kan şekerindeki düşmeler acıkma atakları ve tatlı krizlerini tetikler. Böylelikle dizginlenemeyen tatlı yeme isteği yağ depolarının giderek artmasına, insülin direnci de depolanan yağın erimemesine neden olur. Yüksek glisemik indeksli besinlere beyaz ekmek, beyaz un ve basit şekerler örnek verilebilir.
Gİnsülin direnci gibi çabuk acıkma ve tatlı gıdalara düşkünlüğün başka bir sebebi de vücudun kendi kortizon hormonundaki artışın, beyindeki serotonin (mutluluk hormonu) seviyesini baskılamasıdır. Örneğin uyku kalitesindeki bozukluklar veya aşırı stres durumları böyle çabuk acıkma veya tatlı gıdalara düşkünlüğe neden olabilir.
Prediyabet kendini nasıl belli eder?
* Hızlı ve aşırı kilo alma
* Çabuk acıkma, tatlı krizleri
* Baş ağrısı
* Yorgunluk, halsizlik veya sabahları yorgun kalkma
* Sabırsızlık ve çabuk öfkelenme
* Yemeklerden sonra yorgunluk, fenalık hissi, üşüme veya uyuklama
* Konsantrasyon ve algılama güçlüğü
* Horlama
* Uyku kalitesinde bozulma
* Vücut direncinde azalma
Bu tip şikayetler veya bulgular sizde ya da yakınlarınızda varsa doktorunuzla görüşmek sağlığınız için çok önemlidir. Doktorunuz muayene ve isteyeceği bazı tetkiklerle kolayca teşhis koyabilir. Doktorunuzun yönetiminde kişiye özel bir diyet ve egzersiz programıyla prediyabeti düzeltmek mümkündür.
Dr. Hasan İnsel
