Vejetaryenlik iyi mi kötü mü?
Hızla artan vejetaryenlik bana göre mantıklı ya da bilimsel değil. Her türlü hayvansal gıdayı reddetmek kesinlikle zararlı. Doğrusu, diyeti çeşitlendirmek olmalı
Bir toplumun sağlık bilinci arttıkça vejetaryen beslenenlerin sayısı da artıyor. Eğitim ve ekonomik bakımdan durumu iyi olanlar, özellikle kırmızı etten hatta kümes hayvanlarından bile uzaklaşıyor. Beslenme bilinci yüksek olanlarda hayvansal ürünlerle ilgili bazı kuşkular ortaya çıkıyor, sebze meyve ağırlıklı beslenme ön plana geçiyor. Peki, bu doğru mu? Vejetaryenlik sağlık için daha iyi bir şey mi?
Bana sorarsanız, bu yaklaşım çok mantıklı ya da bilimsel değil. Özellikle katı vejetaryenlik, ki bu duruma vegan deniyor; asla tavsiye edilecek bir beslenme tarzı olmamalı. Her türlü hayvansal gıdayı reddetmek kesinlikle sağlık için faydalı değil.
Doğrusu, diyeti çeşitlendirmek olmalı. Konuştuğum yüzlerce kişiden edindiğim ortak bir yargıdır bu; üç aşağı beş yukarı dengeli ve doğru beslendiğini sanıyor ama beslenme alışkanlıkları biraz sorgulanınca bu bilginin çok da doğru olmadığı anlaşılıveriyor. Çoğumuz farkına varmadan aynı şeyleri yiyip içiyoruz.
GRUPLARI ÇEŞİTLENDİRMELİSİNİZ
Sık yapılan hatalardan biri de şu, bir gıdanın, yiyeceğin veya içeceğin, faydalı olduğunu öğrenince hep o gıdaya yüklenmeye başlıyoruz. Filanca uzman “roka yiyin” mi dedi, tek dostumuz roka oluveriyor. Ya da bir başka uzman sarımsağın nimetlerinden mi bahsetti, her yer sarımsak kokmaya başlıyor. Oysa sağlıklı beslenmek iyi ve faydalı şeylerin her gün yenip içilmesinden çok daha fazlasını ifade ediyor.
Mesela sebze ve meyveler kadar düşük yağlı süt ürünü de yiyip içmeniz (yoğurt, ayran gibi), bakliyat grubundan uzak durmamanız (fasulye ya da nohut) gerek. Tam tahıllardan faydalanmanız (mesela bulgur) iyi bir şey ama kırmızı et, balık ve kümes hayvanlarından da istifade etmeniz lazım. Yani aynı gruptan yiyecekleri tüketmek veya her gruptan bir tane seçip durmaksızın onu yiyip içmek yerine grupları çeşitlendirmekte fayda var.
ET, SÜT VE YUMURTA ŞART
Yetişkin bir insanın hayvansal protein ihtiyacını karşılamak amacıyla haftada bir, en fazla iki kez kırmızı et yemesi lazım. Etin yağı en az bölümlerini tercih etmek gerekiyor.
Yumurtayı, süt ürünlerini asla ihmal etmemek de şart. Güvenilir kaynaklardan temin ettiğiniz sürece haftada bir veya iki gün tavuk yiyebilirsiniz. Haftada iki gün de balık yemeye çalışın. Balığı kızartılmış olarak değil, ızgara ya da fırında pişirmek daha doğru.
Ciddi bir vejetaryen program uyguluyorsanız beslenmenizi mutlaka ek B12 vitaminiyle desteklemek zorundasınız. Çünkü bu vitamin daha ziyade hayvansal ürünlerle kazanılabiliyor. Ayrıca demir, çinko, kalsiyum eksikliği yönünden de dikkatli olmanız şart. Hatta folik asit eksikliği bakımından bile uyanık olmanız lazım.
Eğer vejetaryen olmaktan vazgeçmeme kararındaysanız sağlıklı bir beslenme programı için beslenme uzmanlarından yardım istemenizi tavsiye ederim.
Prof. Dr. Osman Müftüoğlu, Hürriyet
