Kolesterol aldığımız besinlerle, genetik faktörlere ve yaşam tarzına bağlıdır. Görüldüğü gibi genetik dışındaki faktörler insanların elindedir. Kolesterolün en sık rastlanan sağlık sorunlarından biri olmasında, giderek artan hazır gıda, fast food ve bisküvi çikolata, şekerli gıda tüketimi en önemli etkendir.
Kolesterol düzeyini düşürmek için ilaç ve/veya beslenme düzenlemesine ihtiyaç vardır. Düzenli takip edilen kolesterol diyetleri ile 2-3 aylık bir süreçte kolesterolün seviyesinde belirgin düşüşler tespit edilebilmektedir. Aslında çözümler önümüzde durmakta biz onları ya görmezden gelmekte veya bilmemekteyiz. Kolesterol seviyesinin düşürmenin anahtarı yüksek lif tüketmektir. Beslenmemizdeki lif oranını artırarak kolesterol emilimini düşürüp, yıkımını hızlandırmak mümkündür. Lif oranı yüksek gıdalar; entegral ekmek, makarna ve buğday ürünleri, sebze ve meyveler, kuru baklagiller olarak özetlenebilir.
Bir başka önemli nokta kuru baklagil tüketimidir. Baklagiller içindeki bazı maddeler kolesterol karşıtı çalışırlar ve hızla kolesterol seviyesini düşürürler.
İlaç ile yapılan düzenleme sonuçta diyetin alternatifi değil ancak tamamlayıcısı olabilir ki bu yanlış bilinmektedir. Yüksek kolesterol vücuda mutlak hasar verir ve bunun etkisi eninde sonunda gözlemlenir.
Sportif aktivite ve egzersiz iyi kolesterol olarak bilinen HDL’nin yükselmesine yardımcı olarak çok önemli bir rol oynar. Bayanlarda menopoz sonrası iyi kolesterol hormonal sebeplerle hızla düşmeye başlar ki bu da bayanların kalp krizi riskinin en çok arttığı dönemdir. Bitkisel ve hayvansal Omega 3 tüketimi kolesterol seviyesinin düşmesine yardımcıdır fakat tek başına yeterli değildir.
Tekli (zeytinyağı, badem, ceviz, avokado, fındık) ve çoklu doymamış yağ asitleri(mısır soya, balık, ayçiçeği) ile doymuş (hayvansal yağlar, süt ve süt ürünleri, çikolata) ve trans yağlar (margarin, fast food, bisküvi şekerleme) tüketimi dışarıdan alınan kolesterol miktarını kontrol için ana kriteri teşkil etmektedir. Tekli ve çoklu doymamış yağlar kolesterol seviyesini olumlu yönde etkiler. Trans ve doymuş yağlar ise olumsuz etkirler ve kolesterolü yükseltirler.
Özellikle trans yağlar üzerinde çalışmalar kalp krizi ve kanser gibi ciddi sorunlara yol açtıklarını kanıtlamıştır. Dolayısıyla doymuş ve trans yağların minimum tüketilmesi, özellikle süt peynir yoğurt gibi ürünlerin yağı azaltılmışlar arasından seçilmesine dikkat etmek gerekir. Trans yağlar ise diyet bisküviler dahil her türlü bisküvi ve şekerlemenin ve yağda kızartılarak hazırlanan fast food’larda fazlasıyla bulunurlar.
Yüksek kolesterol tedavisi için en son çare ilaç olmalıdır, kesinlikle öncelik beslenme ile kolesterol ve trigliserid’lerin düşmesini sağlamaya çalışmaktır. Beslenmeyi düzenlemeksizin; sadece ilaç tedavisi de optimum sonuç için hiçbir zaman yeterli olmayacaktır. Sonuç olarak kolesterol yüksekliği veya normalliği öncelikle beslenmeyle kontrol edilebilir ve bu kesinlikle elimizdedir. Birçok kişi ne yiyip yiyemeyeceğinin farkındadır ama tek başına başaramamaktadır.
Dr. Burak Başarır
www.drbebetter.com
