Afazinin yol açabileceği şikayetler:
- Konuşmada tutukluk, belli bazı kelimeler dışında konuşamama
- Gramersiz, telgrafik konuşma
- Konuşmanın akıcı ancak içeriğin anlamsız olması
- Konuşurken kelimelerin yanlış telaffuz edilmesi (Ör:bardak yerine bartak), veya benzer anlamlı bir kelime ile değiştirilmesi (Ör:bardak yerine tabak).
- Adlandırmada güçlük çekme, ve sık sık demek istenilen kelimeyi hatırlayamama
- Konuşulanları algılamada güçlük
- Daha önce söylenmiş bir kelimeyi uygunsuz olarak yineleme
- Okuduğunu algılamada güçlük
- Yazı yazmada güçlük, kelimelerin sık sık yanlış yazılması, cümle kuramama
Tedavisi nedir?
Dil ve konuşma terapisi afazi rehabilitasyonunda büyük rol oynar. Afazi teşhisi konulduktan sonra zaman kaybetmeden dil ve konuşma terapisine başlamak hastanın kazanımlarını hızlandırıp arttıracaktır. Özellikle ilk 6-12 ay hızlı bir gelişim olacağı için bu süre içinde terapi desteği almak çok yararlıdır. Dil ve konuşma bozuklukları uzmanı afazi değerlendirmesi yapıp derecesini belirler ve kişinin ihtiyacına göre şekillendirilmiş terapi uygular. Grup terapisinde buna ek olarak ortak ihtiyaçları olan bireylerin sohbet yetenekleri üzerine çalışmalarına ve birbirlerine sosyal destek sağlamalarına fırsat verilir
Afazi başka iletişim bozuklukları ile beraber görülebilir mi?
Hasarın lokasyonuna göre dizartri ve/veya apraksi gibi konuşma bozuklukları da afaziye eşlik edebilir. Dizartri ağız, yüz, ve solunum sistemindeki kasların zayıflamasından ötürü kısık ses, güçsüz nefes ve sık sık dil sürçmesi gibi şikayetlere sebep olabilir. Apraksi ise konuşmayı oluşturan seslerin çıkarılma aşamasında oluşan sıralama ve motor planlama bozukluğuna denir. Kişi ne söylemek istediğini bilse de beyin kelimeleri oluşturan sesleri çıkarmak için gereken kas hareketlerini koordine etmekte zorlanır ve böylece istenilen kelime yerine ona benzeyen/benzemeyen başka bir sözcük söyleyebilir (ayakkabı yerine “atatabı” gibi). Dil ve konuşma bozuklukları uzmanı bu alanlarda da hastayı değerlendirip gerekli terapiyi uygular.
Afazisi olan yakınınız ile nasıl iletişime geçmelisiniz?
- İletişim kurarken arka planla gürültü veya dikkat dağıtıcı şeyler olmamasına özen gösterin.
- Onunla göz teması kurarak konuşun.
- Cevap vermesi için ona zaman tanıyın.
- Yavaş ve anlaşılabilir konuşmaya dikkat edin, ama normal bir tonlama ve volümle konuşun.
- Konuşurken vücut dilinizi de kullanın.
- Gerekli durumlarda dediklerinizi tekrar edin, veya basitleştirip değiştirerek yineleyin.
- Anlaşıldığınızdan emin olmak için ara ara basit sorular sorun.
- Uzun ve karışık sorular sormaktan, yönergeler vermekten kaçının.
- Mümkün olduğunca cevabı evet-hayır olan sorular sormayı deneyin.
- Peşpeşe soru sormak yerine ilk soruyu algıladığına emin olduktan sonra diğer soruya geçin.
- Yeni bir konuya geçerken haber verin.
- Yanınızda kağıt kalem bulundurun ve anlattığınız şeyin anahtar kelimelerini yazarak gösterin, gerekiyorsa resim çizin.
- Hedeflediği kelime aklına gelmiyorsa bazı durumlarda tahmin yürütmek yardımcı olsa da her zaman yapmayın. Yardımınızı isteyip istemediğini kontrol edin. Gerekiyorsa zaman tanıyın ve bekleyin.
- Dediklerinin içeriğine konsantre olun.
- Sözlü ifade edemiyorsa kağıt kalem uzatarak yazı ile veya çizerek iletişime girmesini sağlayın.
- Vücut dilini kullanmasını destekleyin.
