Katarakt nedir?
Katarakt, gözdeki doğal merceğin saydamlığını kaybetmesidir. Saydamlığı bozulan lens isli, buzlu veya lekeli cam gibi olur ve görme ile ilgili şikayetler başlar. Cisimler şekilsiz bulanık veya zayıf görülür. Göz yorgunluğu ve baş ağrısı oluşur.
Gözün içerisinde doğuştan var olan lensin yapısı protein ve sudan oluşur. Proteinin özel dizimi, lensin saydam ve ışığı geçirebilir özellikte olmasını sağlar. Yıllar geçtikçe küçük protein molekülleri yığılmaya başlar ve sonunda lens saydamlığını kaybeder. Bu bulanıklık ışığı geçiremeyecek kadar bütün lensi kapladığında olgunlaşmış katarakt ortaya çıkar.
Katarakt neden oluşur?
- Katarakt genellikle yaşa bağlı oluşur.
- Katarakt yeni doğan bebeklerde, çeşitli metabolizma hastalıklarıyla beraber görülebilir.
- Göze gelen darbeler sonucu oluşabilir.
- Diyabet hastalarında oluşabilir.
- Göz içi iltihapları sonrasında oluşabilir.
- Uzun süreli kortizon kullanımı sonrasında oluşabilir.
Genellikle yaşlanmanın etkisiyle katarakt oluşumuna rastlanır. Yaşlanan insanlarda kırışıklıklar ve saçtaki beyazlamalar gibi kataraktla da karşılaşılır. Bunun dışındaki nedenleri ise travmalardan sonra, aşırı X ışını ya da güneş ışığına maruz kalınması, sigara kullanımı, genetik faktörler, gözdeki yaralar, doğuştan gelen hastalıklardır.
Kataraktın belirtileri
- Çift görme
- Şekilsiz veya bulanık görme
- Renklerin zor veya soluk algılanması (özellikle mavi)
- Akşamları görmede zorluk yaşanması veya gece körlüğü
- Parlak ışıkların etrafında hare ya da kamaşma
- Kontakt lens veya gözlük numaralarının sık sık değişmesi
- Derinlik hissinin kaybı
- Göz yorgunluğu ve baş ağrısı
Bu belirtiler başka bir hastalığın da semptomları olarak da algılanabilir. Bu sebeple detaylı göz muayenesi teşhis için çok önemlidir. Katarakt az olduğu zaman görmede herhangi bir farklılık hissedilmeyebilir. Katarakt genelde yavaş ilerler. İlerledikçe net görüş kaybolmaya başlar. Bazı hastalarda katarakt zamanla ilerlediğinden yakını daha iyi görmeye başlarlar. Bu durum geçicidir. Bu belirtilerden herhangi biri varsa göz doktoruna muayene olmak gereklidir. Katarakt ameliyatı hastanın görüşü ve iş yapabilme yeteneği zayıflamadan yapılmalıdır.
Bütün kataraktlar aynı şekilde değildir. Katarakt genelde bütün lensin bulanıklaşması şeklinde oluşur. Bazı katarakt türlerinde ise önce bir bölümde bulanıklaşma oluşturup sonra lensin diğer bölümlerine yayılmaya başlar. Çoğu zaman kataraktın gelişmesi yıllar alırken, bazı durumlarda ise bir kaç ay gibi kısa bir sürede gerçekleşebilir. Katarakt iki gözde de aynı anda ama farklı oranda gelişebilir.
Katarakt çeşitleri
- Nükleer katarakt: En içteki nükleusun (çekirdeğin) nokta şeklinde kesifleşmesi.
- Kortikal katarakt: Lensin dış yüzeyinin kesifleşmesi.
- Kortikonükleer katarakt: Lensin dış yüzeyi ve içteki nükleusun kesifleşmesi.
- Arka kapsül katarakt: Lensin arka kapsülüne yakın kısmının kesifleşmesi.
- Matür katarakt: Lensin tamamının kesifleşmiş hali.
- Nigra katarakt: Kataraktın olgunlaşmış en sert hali.
Katarakt hastalığı nasıl teşhis edilir?
- Görme keskinliği testi
- Gözbebeği büyütülmesi
- Biyomikroskopik muayene
- Katarakt ameliyatı öncesi yapılan ölçümler (IOL Master)
Göz içine yerleştirilecek olan lensin numarası (dioptirisi) hesaplanır. Ameliyat sonrası sağlıklı görmenin sağlanması açısından çok önemlidir. Optik biometri göze dokunmadan yapılan bir ölçümdür ve uygulanışı hasta açısından çok kolaydır. Lokal anestezi yapılmaz ve bir hastadan diğerine enfeksiyon geçme riski yoktur. Dünyada her yıl milyonlarca insan katarakt ameliyatı olmaktadır. Gözde operasyon öncesi intraocular lensin(IOL) hesaplanması IOL Master(Optik Biometry) ya da A-Scan(Ultrasonic Biometry) cihazlarıyla yapılır.
Optik biometri, görüş eksenini ölçer. Yanlış ölçümler elenir. Yüksek ametrop ya da uyum yapan bir göz ölçümü çok etkilemez. Sağ göz ölçümüyle, sol gözün ölçümünün karışması gibi bir durum olamaz çünkü optik biometri hangi gözün ölçümünün yapıldığını kendisi algılar.
Ön- arka uzunluk, korneal eğim ve ön kamera derinliğinin tek cihazda ölçülmesi, zaman kazanma ve hasta rahatlığı açısından önemlidir.
Katarakt tedavisi nasıl yapılır?
Kataraktın ilaçla tedavisi olmadığı için çözüm yöntemi cerrahidir. Ameliyatta saydamlığını kaybeden opaklaşmış lens alındıktan sonra yerine yapay mercek yerleştirilerek, hastanın tekrar iyi görmesi sağlanır. Görme bulanıklığı hastanın günlük işlerini aksatacak seviyede (okuma güçlüğü, televizyon izleme güçlüğü, araba kullanmada zorluk) ise ameliyat kararı hastanın ihtiyaçlarına göre uzman hekimler tarafından belirlenir. Dünyagöz Hastanesi’nde katarakt ameliyatları, bu konuda deneyimli uzman doktorlardan oluşan bir ekip tarafından gerçekleştirilmektedir.
Tıbbi tedavi ilaç, göz damlası, egzersiz ya da gözlükle katarakt yok edilemez. Tedavinin tek yolu gözdeki kataraktlı lensin saydam göz içi lensi ile değiştirilmesidir. Katarakt operasyonu başarı oranı çok yüksek bir ameliyattır.
Doktorunuz gözünüzde katarakt başladığını belirtiyor ise ameliyatınız için uygun zaman seneler sonrası olabilir. Yeni gözlük reçetesi ile görüşünüz iyileşebilir. Büyüten lensler ya da kuvvetli ışık günlük hayatı kolaylaştırabilir. Kataraktınız günlük hayatınızı etkiliyor ve okumak, araba kullanmak gibi aktivitelerinizi zorlaştırıyor ise onunla yaşamak zorunda değilsiniz.
Kataraktın tek tedavi yöntemi ameliyattır. Ancak ne zaman ameliyat gereklidir sorusunun cevabı ameliyatta kullanılan tekniğe bağlıdır. Hastanemizde dünyada geliştirilen son yöntem olan FAKO (Fakoemülsifikasyon) tekniği ile katarakt ameliyatları yapılmaktadır. Bu yöntemde ameliyat için kataraktın olgunlaşmasını beklemeye gerek olmadığından hasta uzun bir müddet az görerek yasamak zorunda değildir.
Kural olarak görmeniz 20/40 ise bunun günlük yaşamınıza önemli etkisi vardır. Bu etki her kişide farklı olabilir. Pilot olan birisinde operasyona daha erken dönemlerde ihtiyaç olabilirken diğer meslek gruplarında daha geç dönemde ameliyat gereksinim haline gelebilir.Güvenlik göz önüne alındığında katarakt tedavi edilmez ise insanı sınırlayan bir faktör olabilir. Yol işaretlerinde, trafik işaretlerinde, gece yolculuğunda, merdivenlerde, kişileri tanımada, ilaç etiketini okumada, çek yazmada, belge imzalamada sorunlar yaşayabilirsiniz.
