Bedensel denge insanlar için yaşamın temel unsurudur
İnsan dengesini iç kulak, göz, eklemlerdeki sinir lifleri, beyincik ve omurilik ile sağlamaktadır. Bu denge elemanlarından birinde ortaya çıkan bozulma; dengesizlik ya da baş dönmesi olarak kendini gösterir. Hastalar tarafından çok farklı şekillerde tanımlanabilse de, şikayetler çoğunlukla üç grupta toplanır.
Bunlardan ilkinde hasta vücudunun kontrolünü kaybettiğini hisseder, sendeler; ama mekan oryantasyonu yerindedir. Bu şikayet ilaç kullanımı veya beyin hastalıklarında olabilir. İkincisi; başta hafiflik, bulutların üzerinde gezer gibi olma durumudur. Genellikle psikolojik durumla alakalı gibi görünse de altında kalp-damar ya da beyin hastalığı yer alabilir. Son olarak da hareket ve dönme hissi, dış dünyanın kişinin çevresinde ya da kişinin uzayda dönüyor olması duygusudur. İç kulak patolojilerinin karakteristik özelliği olan bu tip baş dönmesine “gerçek vertigo” denir. Gerçek vertigo ile dengesizlik ayırımı uygun testleri kullanarak doğru olarak yapılmalıdır. Çünkü dengesizlik her zaman iç kulağa bağlı değildir.
Baş dönmenizin süresi önemli
Baş dönmeniz 1 dakikadan az ise; benign pozisyonel baş dönmesi düşünülür. Yatakta aniden dönmek, ayakkabı bağlamak ya da arabanın altına eğilerek bakma gibi ani baş hareketleri, “otokoni” denilen küçük kemiksi kristalleri yerinden oynatarak yarım daire kanalına girmesini sağlar. Tedavide bu otokonileri eski yerine koymaya yönelik manevralar yapılır.
30 dakika - 24 saat arasında devam ediyorsa; ön planda “meniere hastalığı” akla gelmelidir. Bu durumda tipik triad(üçlü) çınlama, işitme kaybı ve baş dönmesi olmaktadır. Meniere hastalığında iç kulak sıvılarında (endolenf) basınç artışı oluşmaktadır.
Aniden oluşup 24 saatten 1 hafta kadar devam ediyorsa; denge siniri yangısı; yani viral nörinit akla gelmelidir ancak yine de beyin damar tıkanıklığı gibi ciddi rahatsızlıklar akıldan çıkarılmamalıdır.
Vakit kaybetmeden bir KBB uzmanına başvurun
Baş dönmesi için hangi tetkiklerin yapılacağı muayene ve kişilerin hastalığını ayrıntılı tarifi sonunda elde edilen bilgilere göre yapılır. Bu tetkikler arasında Odyometri, kulakla ilgili bilgisayarlı tomografi veya manyetik resonans (MR) tetkiki yapılabilir. Bu testlere bazı kan tahlilleri de eklenebilir. Vertigo, şiddeti azalmadan 1 haftadan daha uzun süre devam ediyorsa altında merkezi beyin sistemi ya da beyin ile ilgili durumlar akla gelmeli gerekli görülürse ileri görüntüleme yöntemlerine başvurulmalıdır.
Baş dönmesi ciddi hastalıkların belirtisi olabilir
Baş dönmesi kendisi bir hastalık olmayıp başka hastalığın belirtisi olduğu için öncelikle asıl sebebin tedavisi gerekir. Altında iç kulak hastalığının dışında kan dolaşımı bozukluğu, nörolojik ve metabolik hastalıklar, alerji, travma ya da enfeksiyon yer alabilir. Ancak birçok baş dönmesi hastasında ortaya net bir sebep konamamaktadır. Bu nedenle asıl amaç, baş dönmesini ortadan kaldırmak haline dönmektedir. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmeleri (tümörler hariç) genellikle kısa ya da uzun zamanda kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Çünkü sağlam kulak; zaman içinde hasta kulağın problemini kompanse etmektedir. Bu bazen 6 ay ya da 1 yıla kadar uzayabilir. Baş dönmesi eğer pozisyonel baş dönmesi (BPPV) ise bunun tedavisi “Epley manevrası” denen ve doktorunuzun size muayene masasında uygulayacağı bazı hareketlerle olmaktadır. Bu hareketler iç kulaktaki bazı partiküllerin yerine oturmasını sağlamaktadır. Diğer sebeplerde ise ilaç tedavisi kullanmak gerekir. Baş dönmesi şiddetli olan hastalar bazen serum takılıp hastaneye yatırmak gerekebilir. Tümörlere bağlı baş dönmelerinin tedavisi tümörün çıkarılması; yani ameliyat ile yapılmaktadır. İlaç tedavisine cevap vermeyen menierer hastalığında da kimi zaman ameliyat yapılmaktadır.
