30 yaş altında meme kanseri gelişme olasılığı her 2500 kadında bir iken, bu oran 40-59 yaş arası 24 kadından birine ve 60-79 yaş arası ise her 13 kadından birine yükselmektedir. Her 8 kadından birinde, yaşamının herhangi bir zaman diliminde, meme kanseri gelişmektedir.
Peki risk faktörleri, meme kanserinin belirtileri ve riski azaltabilecek etkenler nelerdir? Erken tanı mümkün mü, tedavi yöntemleri nedir? Meme kanseriyle ilgili bilmeniz gereken her şeyi Pudra.com sizler için araştırdı.
Meme kanserinin risk faktörleri
Risk faktörü, hastalığın sizde görülme sıklığını arttıran unsur anlamına geliyor. Meme kanseri, hiçbir risk faktörüne sahip olmayan kadınlarda da gelişebilmektedir. Ancak, kadın ne kadar çok risk faktörü taşıyorsa meme kanseri gelişme olasılığı da o kadar artar.
- Daha önce bir memede kanser gelişmiş olması
- Daha önce memede kansere öncü sayılabilecek bir lezyonun bulunmuş olması
- Genetik olarak meme kanseri gelişimine yatkın genleri taşımak
- Ailesinde veya akrabalarında meme kanseri gelişmiş olması
- Uzun süreli doğum kontrol haplarının kullanılması
- Menopoz sonrası dönemde uzun süreli ve yüksek dozlarda östrojen replasman tedavisi yapılması
- Çocukluk veya gençlik çağında başka bir nedenle göğüs bölgesinin ışınlanmış olması
- Adet başlama yaşının erken, adetten kesilme yaşının geç olması
- Hiç doğum yapılmaması veya ilk doğumun 30 yaşından sonra yapılması
- Yaşın ilerlemiş olması (Meme kanserini en sık 50-65 yaşlar arasında görülmektedir)
- Aşırı yağlı gıdalarla beslenme alışkanlığı
- Mamografi taramalarında yoğun meme saptanması
- Yumurtalık ya da rahim kanseri hikayesi olması
- Elektromanyetik alanlara ve radyasyona sürekli maruz kalma
Meme kanserinin belirtileri
- Memede şişlik olması. Genellikle ağrısız, sertçe, hareket ettirilebilen veya yerinden oynamayan, zamanla büyüyebilen kitlenin bulunması…
- Memenin genel boyutunda veya şeklinde değişiklik oluşması
- Meme cildinde kızarıklık, morluk, yara, damar genişlemesi, içeri doğru çöküntü, yaygın küçük şişlikler, portakal kabuğu görünüşü gibi oluşumlar
- Meme başı ve çevresinde renk ve şekil değişikliği, meme başında genişleme, düzleşme, içe çökme, yön değiştirme, kabuklanma, çatlaklar oluşması, yaralar çıkması gibi değişiklikler
- Meme başından gelen kanlı veya normal akıntı
- Koltuk altında görülebilen veya elle fark edilen ağrılı ya da ağrısız şişlikler
- Memede oluşan ağrı hissi
Risk faktörlerini azaltmak için alınabilecek önlemler
Günümüzde meme kanseri gelişimini önleyen bir yöntem henüz yoktur. Ancak erken teşhis ile kanserden kurtulmak ve hastalığa yakalanmadan yaşamak mümkündür. Erken teşhis için yapılması gerekenler:
- Her ay memelerinizi kendiniz muayene edin.
- Risk faktörlerinizi belirleyiniz. Eğer bir risk faktörünüz varsa hangi periyotla nasıl takip edileceğinizi öğrenin.
- Yılda bir kez Meme Cerrahı’na muayene olun.
- 40 yaşından sonra 2 yılda bir kez, 50 yaşından sonra her yıl düzenli mamografi çektirin.
- Olabildiğince ideal kilonuzu korumaya çalışın. Lifli gıdalar, bol sebze ve meyveye ağırlık verin.
- Düzenli spor yapın.
- Sigara içmeyin, aşırı alkollü içkiden kaçının.
- Mümkün olduğunca östrojenden uzak durun
Erken tanı
Son yıllarda meme kanseri bilincinin artması sayesinde hastalar daha erken tanınabilmektedir. Erken tanı için doğurgan yaş grubundaki her kadının her ay düzenli olarak memesini muayene etmesi ve sorun varlığında genel cerrahi uzmanına başvurması temel unsurdur. Risk grubunda olmayan kadınların, hiçbir yakınması olmasa bile 40 yaşından sonra senede bir kez klinik meme muayenesi olmaları ve mamografi çektirmeleri akılcı olacaktır. Risk grubundaki kadınlar ise hekimleri ile bu durumu tartışmalı ve kişiselleştirilmiş bir tarama politikası çerçevesinde izlenmelidir.
Tedavi yöntemleri ve süreleri
Meme kanserine bağlı ölümlerin azaltılabilmesi için en önemli nokta, kadınların meme kanserinin erken tanı almasında aktif rol almalarıdır. Taramada esas olarak kullanılan üç yöntem var:
- Kendi kendine elle yapılan muayene
- Mammografi
- Doktor tarafından yapılacak klinik meme muayenesi
Tedavinin içeriği ve süresi, kanserin evresine ve sunulan seçenekler arasından yapılan tercihe değişebilmektedir. Ayrıca süre, klinik yanıta göre tedavi içerisinde de yeniden planlanabilmektedir.
Kanser hastalarının yaşam biçiminde yapacakları bazı değişiklikler, hastalığın tedavisi sürecinde hastalara çok yardımcı olacaktır:
- Tedavinin yaratacağı sıkıntıları aşabilmeniz için vücudunuzun güçlü olması gerekir.
- Bu hastalığa karşı savaşınızda size yardımcı olacak bağışıklık sisteminizi güçlendirmelisiniz.
- Tedavi sırasında bile yaşamın tadını çıkarmak ve duygusal olarak güçlü olmak için çaba harcamalısınız.
- Günlük yaşamınızda daha sağlıklı tercihler yaparak gelişebilecek diğer sağlık sorunlarını engellemelisiniz. Unutmamalısınız ki yandaş hastalıklar tedavinizi daha karmaşık hale getirecektir.
Kendi kendine elle yapılan muayene
Her kadın kendini ayda bir kez muayene etmelidir. Bu muayene, adet başlangıcından 5-7 gün sonra, yani hormon etkisinin en az olduğu dönemde yapılmalıdır. Kendini düzenli olarak muayene eden her kadın belli bir süre sonra kendi memelerini tanıyacak, normal meme dokusunun özelliklerini öğrenecek ve böylece yeni ortaya çıkan kitleleri erken dönemde fark edebilecektir.
- Muayeneyi ayna karşısında yeterli ışık alan bir ortamda yapın. Ellerinizi belinize koyarak, gözlerinizle her iki memenizde şekil, büyüklük, renk ve yapı farklılıklarına dikkat edin. Aynı gözlemi ellerinizi başınızın arkasına kaldırarak ve bastırarak tekrarlayın. Böylece göğüs kaslarınız kasılacak ve meme yapısındaki değişiklikler daha iyi ortaya çıkacaktır.
- Yine ayna karşısında ayakta dururken, sağ memeyi sol elle, sol memeyi de sağ elle meme üzerinde ufak daireler çizecek şekilde ve çok bastırmadan, parmaklarınızın iç yüzleri ile temas ettirerek hareket ettirin.
- Her iki meme başını parmaklarınızın arasına alarak dikkatlice ve fazla sıkmadan muayene edin.
- Memeden sonra her iki koltuk altını ters elinizle muayene edin.
- Elle muayeneyi isterseniz duş altında ıslak ve sabunlu cilt üzerinde de yapabilirsiniz.
- Aynı muayeneyi sırt üstü yatarken, muayene edeceğiniz taraftaki memenin altına bir yastık ya da katlanmış bir havlu koyarak da yapabilirsiniz. Muayene bitiminde şüpheli bir durum varsa paniğe kapılmadan bir cerraha başvurun.
Mammografi
Tarama için kullanılabilecek en uygun görüntüleme yöntemi mammografidir. Yapılan çalışmalar 40 yaş üstü kadınlarda her yıl tekrarlanan mammografinin hem harcanan zamana hem de maliyete değdiğini ve çok sayıda yaşam kurtardığını göstermektedir. Mammografi tetkikinde artık çok düşük düzeyde radyasyon kullanılmaktadır. Biri yukarıdan, biri de yandan olmak üzere her memenin iki ayrı pozu çekilmektedir. Filmin net olması için meme iki levha arasında sıkıştırılır. Bu sıkıştırma biraz rahatsızlık yaratsa da sadece birkaç saniye sürmektedir.
Mammografinin duyarlılığı, hastanın yaşı ile yakından ilişkilidir. Duyarlılık 40 yaş altında %50 düzeyindeyken 40 yaş üzerinde %90’lara yükselmektedir. Mammografi birçok hastada ki meme tümörünü daha belirtiler ortaya çıkmadan veya elle fark edilmeden saptayabilmektedir. 40 yaş sonrasında yılda ya da en geç iki yılda bir mammografi için kontrole gitmeleri gereklidir.
Mammografi memedeki küçük kireçlenme kümelerini de gösterebilmektedir. Bu kireçlenmelerin çoğu iyi huylu olsalar da “mikrokalsifikasyon” dediğimiz çok ince kireçlenmeler kanserin erken habercisi olabilmektedir.
Pudra.com tarafından Acıbadem Hastanesi ve Memorial Hastanesi rehberlerinden derlenerek hazırlanmıştır.
