Sarı nokta hastalığının nedenleri, belirtileri ve vitaminle önleyici tedavisini Dünyagöz’den Doç. Dr. Nur Acar anlatıyor.
Sarı nokta hastalığı nedir?
Makula ya da diğer adıyla sarı nokta, görme hücrelerinden oluşan, damar içermeyen, uzağı görmeyi ve renkleri algılamayı sağlayan bir bölgedir. Aydınlıkta görmeden sorumlu hücreler de burada bulunur. Sarı nokta hastalığı, bu sarı noktanın yaşa bağlı dejenerasyonudur aslında. Bu dejenerasyon, görmemizin yüzde 90’ının meydana geldiği makula tabakasının işlevlerinin bozulmasına yol açar.
Genellikle 55 yaş sonrası ortaya çıkar ve yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar. Görmeyi etkilemesi nedeniyle hastalığın ciddiyeti ilerledikçe, yaşlı hastalar evde günlük işlerini tek başına yapma, araba kullanma ve alışveriş yapma gibi işlerini başkasından yardım almadan yapmakta zorlanırlar.
Kuru tip sarı nokta hastalığı nasıl oluşur?
Sarı nokta hastalığında ilk olarak makuladaki görme hücrelerinin, damarların beslenmesi bozulur. Fast food yiyeceklerle beslenme ve aşırı şişmanlık da sarı nokta hastalığına zemin hazırlayan etmenlerdendir. Doymuş yağ asitlerinden zengin katı yağ ve kırmızı et ağırlıklı beslenenlerde zaman içerisinde sarı nokta bölgesinde metabolizma bozulur. Buna bağlı olarak "Drusen" adı verilen metabolizma atık maddeleri birikmeye başlar. Bu maddelerin oluştuğu bölgelerde zaman içerisinde yavaş yavaş normal sinir hücrelerinde kuruma veya hasar başlar ve sonuçta kuru tip sarı nokta hastalığı oluşur.
Kuru tip sarı nokta hastalığının belirtileri nelerdir?
Kuru tip sarı nokta hastalığının belirtileri son derece yavaş ve seyirlidir. Hastalar görme kalitelerinde bozulmadan ya da baktıkları alanın ortasında flu bir bölge görmekten yakınırlar. Bazı hastalar "Etrafı görüyorum ama tam ortayı göremiyorum" diye yakınmalarını dile getirirler. Sarı nokta hastalığının en ileri formunda yüzde 95 oranında görme azalır. Görme yasal olarak körlük düzeyine gelir, ancak bu hastalıkta hastanın ışığı kaybetmesi söz konusu değildir. Sarı nokta hastalığında yaş tipi daha tehlikelidir ve kuru tip sarı nokta hastalığının yıllar içerisinde yaş tipe dönme ihtimali vardır. Bu nedenle kuru tip sarı nokta hastalığının erken dönemde teşhis edilerek takip altına alınması ve gerekli tedavinin başlaması önemlidir.
Sarı nokta hastalığına vitaminle koruyucu tedavi nasıl uygulanır?
Sarı nokta hastalığının kuru tipinde koruyucu amaçlı olarak A, C, E vitaminleri, çinko, selenyum, lutein, zeaksantin ve omega 3 kullanılır. Tüm bunlar önemli antioksidan maddelerdir. Lutein ve zeaksantin, normalde sarı noktada bulunan ve normal görmede fonksiyonu olan pigmentlerdir. Yaşlılığa bağlı görme problemlerinde önemli destek maddelerdir. Lutein, domates, havuç, kabak, karalahana, ıspanak, portakal, kivi ve avakadoda bol miktarda bulunur. Bu vitaminlerin etkili olabilmesi için aşırı miktarda kullanılması gerekir. Normal ideal diyette bile bu kadar yüksek dozu alabilmek mümkün değildir.
Sarı nokta hastalığının kuru tipinde ideal olan, hastaların koruyucu amaçlı tedavi hapları almasıdır. Bunlar ağız yoluyla alınan ilaçlardır. Çalışmalar makula dejenerasyonunun kuru tipinde vitamin, mineral, omega 3 ve antioksidanlarla yapılan koruma amaçlı tedavinin hastalığın ilerlemesini yavaşlattığını gösteriyor. Yine de sağlıklı ve hareketli bir yaşam; sigara içilmemesi; omega 3’ten zengin Akdeniz diyeti, bol balık ve koyu yeşil sebzelerden zengin diyet yapılması; hipertansiyon; diyabet gibi damar hastalıklarının kontrol altına alınmış olması ve güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunulması da dikkat edilmesi gereken noktalardır.
Görme kalitesinin bozulmaması için öneriler
Kalıtım ve yaş gibi değiştirilemeyen risk faktörlerinin dışında yaşa bağlı görme kaybı riskini en aza indirmek için dikkat edilmesi gerekenler:
• Bol bol balık yiyin. Özellikle omega 3 ve 6 açısından zengin olan alabalık, somon gibi balıkları tercih edin.
• Sebze ve meyve ağırlıklı beslenin. Ispanak, marul, brokoli gibi yeşil sebzeleri bol miktarda tüketin.
• Akdeniz tarzı beslenme idealdir. Kırmızı et, salam, sucuk gibi ürünleri tüketmeyin.
• Bitkisel yağları ve zeytinyağını tercih edin. Katı yağlardan uzak durun.
• Sigara içmeyin, fazla kilolara dur deyin.
• Hipertansiyon ve kalp hastalığı gibi sorunlarınız varsa tedavilerini ihmal etmeyin.
