Çoğu insanın ‘sosyal içicilik’ olarak gördüğü alkol kullanımı, bağımlı olmaya doğru gidebilir. Alkol kullanan herkes alkolik olma tehlikesi altında değildir ama keyif almanın alışkanlığa, alışkanlığınsa bağımlılığa dönüşmesine fırsat vermeyin
Danışan: Size eşimin zoruyla geldim açıkcası. Benim ‘alkolik’ olduğumu düşünüyor.
Dr. Başak: Zorla geldim dediğinize göre siz öyle düşünmüyorsunuz.
Danışan: Düşünmüyorum tabii, nereden çıkarıyor bilmiyorum, etrafımdakilerden fazla içmiyorum ki. Arkadaşlarım da en az benim kadar içiyor. Ayrıca sadece sosyal ortamlarda içiyorum. Öyle kendi kendime içtiğim nadirdir.
Dr. Başak: Alkolizm, alkol bağımlılığının en son noktası. Böyle bir tanım size ağır gelmiş olabilir ama bu yine de alkolle bir probleminiz olmadığı anlamına gelmez. İsterseniz önce içkiyle ilişkinizi biraz konuşalım. Eşiniz ne zamandır durumunuzdan şikayetçi?
Danışan: Son bir yıldır bu konuda daha fazla konuşmaya başladık.
Dr. Başak: Bir yıl öncesine göre içme şeklinizde bir değişiklik oldu mu?
Danışan: Mecburen oluyor. Yeni bir işe başladım ve işim nedeniyle çok fazla yemeklere, toplantılara katılmak zorundayım, orada da içiliyor doğal olarak. Yeni işimin gerginliği, stresi çok fazla. Benim de gevşemeye, rahatlamaya ihtiyacım var, tüm insanlar gibi.
Dr. Başak: Anladığım kadarıyla hem iş yemeklerine katıldığınızda ‘mecburen’ hem de gevşemek için içiyorsunuz.
Danışan: Daha önce de söylediğim gibi bir tek ben değilim ki içen. Hem bana içki dokunmaz, öyle ne rezalet çıkarmışlığım vardır ne de kendimi kaybetmişliğim. Ben öyle kolay kolay sarhoş olmam.
Dr. Başak: Alkole dayanıklı olduğunuzu söylüyorsunuz yani.
Danışan: Yaş ilerledikçe dayanıklılığım arttı. Eskiden bir, iki kadeh şarapla çakır keyif olurdum. Şimdi bir şişe içsem birşey olmaz.
Dr. Başak: Yani içkiye toleransınız arttı. Dolayısıyla siz de içtiğiniz miktarı artırdınız.
Danışan: Bana bir zararı yok.
Dr. Başak: Bu şekilde içen kişiler genellikle fiziksel veya psikolojik zararlarla karşı karşıya gelmese de, anlattığınız tarzdaki ‘sosyal içicilik’ bağımlı olmaya doğru gidebilir. Bu da çok daha ciddi sağlık ve psikolojik problemlere yol açabilir. Sizin nasıl bir ‘sosyal içici’ olduğunuzu anlamak istiyorum. Bana normal bir gününüzü anlatır mısınız? İçkiye ne zaman başlıyorsunuz?
Danışan: Değişiyor. Eğer öğle vakti bir iş yemeği olacaksa, bir, iki kadeh şarap içiyorum. Yoksa iş çıkışında günün özetini konuşmak için arkadaşlarla toplanıp birşeyler içiyoruz.
Dr. Başak: Sonrası?
Danışan: Duruma göre değişiyor, eğer iş toplantısı veya akşam yemeği varsa o zaman da üç, dört kadeh içiliyor.
Dr. Başak: Yani bazı günler toplamda beş, altı kadeh şarap olabiliyor. Sağlıklı limitin erkekler için günde dört ünite haftadaysa toplamda 21 ünite olduğu söyleniyor. Kadınlar için bu limit daha aşağıda. Onların, günde üç, haftada ise toplam 14 üniteyi geçmemeleri tavsiye ediliyor. Ünite, alkol oranına göre hesaplanmakla beraber, bir kadeh şarap -125 ml- bir ünite olarak sayılabilir.
Danışan: Ama şarap dediğiniz nedir ki? Kalbe de iyi geliyormuş. Ayrıca bağımlılığım olsa içmeden duramam.
Dr. Başak: Alkolün bağımlılık şekline dönüşmesi yavaş yavaş gelişen bir süreç, bazı kişilerde birkaç yıl, bazılarında ise çok daha uzun sürede oluyor. Ama beynimize yaptığı zarar daha kısa sürede kendini göstermeye başlıyor. Beynimizde bulunan GABA adlı kimyasal maddelerin dengesini bozuyor ki bu da bizim daha dürtüsel olmamıza neden oluyor. Bununla beraber yine beynimizde bulunan dopamin seviyesini artırıyor ve bu da içki içmekten aldığımız tatmini yükseltiyor. Özetle, yüksek miktarlarda alınan alkol beynimizdeki bu kimyasalları değiştirerek iyi hissetmemizi sağlarken, biz de yine iyi hissetmek için alkolü özlemeye başlıyoruz.
Danışan: Özleyince de bağımlılık geliştirmeye başlıyoruz.
Dr. Başak: Maalesef öyle. Ayrıca, ilk başta içtiğiniz 12 kadehle artık aynı etkiyi alamadığınız için alkol miktarını giderek artırıyorsunuz ve bu da aslında alkol bağımlılığının en önemli ölçütlerinden biri olan ‘içkiye tolerans’ı geliştirmiş oluyorsunuz. Sizin de yaşadığınız gibi.
Danışan: Yani benim alkol bağımlısı olma yolunda olduğumu mu söylüyorsunuz?
Dr. Başak: Alkol kullanan her kişi alkolik olma tehlikesi altında değildir. Keyif almanın alışkanlığa, alışkanlığınsa bağımlılığa dönüşmesine fırsat vermemek için kendinize şu soruların cevaplarını dürüst olarak vermelisiniz: Alkol içtiğim zaman ilişkilerim zedeleniyor mu? Ailem, çocuklarım, arkadaşlarım şikayet ediyor mu? Hiç alkol içtiğimi saklamak zorunda kaldım mı? İçtiğim içkinin sayısı konusunda yalan söyledim mi? Problemlerle baş edemediğimde alkole sarıldım mı? Arkadaşlarım veya ailem içkim konusunda endişelerini dile getirdiler mi? İçkiye toleransım arttı mı? İş veya okula devam konusunda sıkıntılar yaşıyor muyum? Bir an önce içki içsem duyguları yaşıyor muyum? İçtiğimde davranışlarımda veya kişiliğimde değişiklikler olduğu söyleniyor mu?
Yukarıdaki sorulara verdiğiniz cevapların çoğu ‘evet’ ise, alkol bağımlısı olma ihtimaliniz var demektir ve en kısa zamanda bu konuda uzmanlaşmış bir profesyonelden yardım almalısınız.
Başak Demiriz, Milliyet Cadde
