Danışan: Kocaman kadın oldum hala kendimi ifade edemiyorum. İsteklerimi söyleyemiyorum, insanlara hayır diyemiyorum ve bu beni çok yıpratıyor. Bugün, bu konuda sizden yardım almak istiyorum. Çünkü artık sinirli, suratı asık bir insan oldum. Neden böyle olduğumu oturup düşününce, kendimi savunamadığımı, ihtiyaçlarımı ifade edemediğimi fark ettim.
Dr. Başak: Bunu fark edince nasıl hissettiniz?
Danışan: Kızgın. Hem kendime kızgınım, hem de etrafımdakilere. Kendime kızgınım, çünkü dün akşam, bir pantolonu bile geri veremeyecek kadar acizdim. Tabii bu sadece pantolon hikâyesi de değil, hiçbir yerde hakkımı koruyamıyorum.
Dr. Başak: Etrafınızdakilere neden kızgınsınız?
Danışan: Çünkü ben sustukça kendilerini haklı görüyor ve benim daha çok üstüme geliyorlar. Bu da benim daha da pasifleşmeme neden oluyor. Bazı insanlar vardır, tüm ihtiyaçlarını, isteklerini rahatça söyleyebilirler. Ben de öyle olmak istiyorum.
Dr. Başak: Öyle olmayı öğrenebilirsiniz. İsteklerinizi ve hatta istemediklerinizi ifade edebilme becerisini kazanmak zaman alabilir. Ama ilk adımı için size bir yöntem öğreteceğim. Örnek olarak kullanmak için isterseniz dün akşam olanları, pantolonu nasıl geri veremediğinizi konuşalım.
Danışan: Peki. İki gün önce bir pantolon almıştım ama eve gelince beğenmedim. Geçen hafta arkadaşım aynı yerden aldığı bir ceketi benim yanımda iade etmiş ve parasını gayet rahat bir şekilde almıştı. Ben de buna güvenerek, yani nasıl olsa geri iade edebilirim diye biraz da aceleyle almıştım pantolonu. Ama ben paramı geri alamadım.
Dr. Başak: Tam olarak ne oldu?
Danışan: Satış görevlisi bana bir sürü soru sordu, neden aldınız, almadan önce denememiş miydiniz? Size başka bir pantolon verelim mi? Yani geri vermemek için ne lazımsa yaptı. Ben de baş edemeyip aldım pantolonumu çıktım dükkândan. Sonra bütün gece sinirle kendi kendimi yedim.
Dr. Başak: Çünkü iade etme hakkınız olduğunu biliyordunuz değil mi?
Danışan: Evet, ama hakkımı koruyamadım. İşte benim sıkıntım da tam bu zaten. İnsanlar çok üstüme gelince hemen yelkenleri suya indiriyorum.
Dr. Başak: Etrafınızdakilerle, hemen pes etmeden baş edebilmeniz için size öğretmek istediğim yöntemin adı: ‘Bozuk plak tekniği‘ Nasıl uygulayacağımızı göstermek için şimdi kısa bir rol oynayacağız. Ben sizin yerinize, pantolonu geri vermeye çalışan müşteri olacağım, siz de satış görevlisi olacaksınız ve onun söylediklerini aynen bana söyleyeceksiniz. Eğer yapabilirseniz, benim cevaplarıma da dikkat etmeye çalışın.
Danışan: Yani ben satıcı olacağım, peki, rol yapmayı da hiç becermemem ama deneyelim. (Satıcı rolünde) Buyurun size nasıl yardımcı olabilirim?
Dr. Başak: (Müşteri rolünde) İyi günler, bu pantolonu iade etmek istiyorum.
Danışan: (Satıcı rolünde) Neden iade etmek istiyorsunuz? Çok kullanışlı bir pantolon.
Dr. Başak: (Müşteri rolünde) Haklı olabilirsiniz ama ben bu pantolonu iade etmek istiyorum.
Danışan: (Satıcı rolünde) Ama burada beğenmiştiniz, sizi çok da zayıf göstermişti.
Dr. Başak: (Müşteri rolünde) Teşekkür ederim. Ben bu pantolonu iade etmek istiyorum.
Danışan: (Satıcı rolünde) İsterseniz başka bir rengini verelim, size kahverengi de çok yakışır veya onun yerine bir elbise verelim.
Dr. Başak: (Müşteri rolünde) Hayır teşekkür ederim. Sadece bu pantolonu iade etmek istiyorum.
Danışan: (Satıcı rolünde) Anladım illa geri vermek istiyorsunuz. O zaman size mağaza kredisi verelim, başka zaman bir şey alırsınız.
Dr. Başak: (müşteri rolünde): Mağaza kredisi istemiyorum. Bildiğim kadarıyla iadelerde paramı geri alabiliyorum.
Danışan: (Satıcı rolünde) Evet olabilir. Yani siz paranızı geri mi almak istiyorsunuz? Kredi işlemi daha çabuk olurdu ama...
Dr. Başak: (Müşteri rolünde) Hayır teşekkür ederim. Ben paramı geri almak istiyorum.
Danışan: (Satıcı rolünde) Bunu ancak yöneticim yapabilir, bekleyebilecek misiniz?
Dr. Başak: (Müşteri rolünde) Evet bekliyorum. Teşekkür ederim.
Danışan: Sizi tebrik ediyorum, çok sabırlısınız. Ben ikinci cümlede vazgeçmiştim çoktan... Ama siz hiç vazgeçmediniz.
Dr. Başak: Sadece ‘bozuk plak tekniğini’ uyguladım. Bu tekniğe güvenin, etkisi kanıtlanmış bir iletişim tekniğidir. Kararınızı değiştirmek istemediğinizde, istekleriniz, ihtiyaçlarınız konusunda pazarlık yapmaya niyetiniz olmadığında kullanabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, karşınızdakine gereksiz açıklamalar yapmadan, sadece ne yapmak istediğinize odaklanıp serinkanlılıkla sözlerinizi tekrarlamak.
Danışan: Bu yöntemi çok sevdim hemen oğluma da uygulayacağım. Akşamları yatması bir problem. Her, “Saat 10 oldu yat artık” dediğimde, başlıyor pazarlığa; “Beş dakika daha TV seyretsem olmaz mı; azıcık daha oynasam vs” İnanır mısınız, yarım saatimiz bu pazarlıklarla geçiyor. Onun her lafına bir cevap verince konuşma uzayıp duruyor, bir bakıyorum ki yine o kazanmış.
Dr. Başak: “Bozuk plak tekniğini” uygulayarak, bir dahaki sefer ona ne diyeceksiniz?
Danışan: “Saat 10, yatma vaktin geldi” diyeceğim, başka tek kelime yok!
Dr. Başak: (Oğlu rolünde) Ama anne dizi daha bitmedi, biraz daha seyretsem?
Danışan: (Gülerek) Saat 10, yatma vaktin geldi.
Dr. Başak: Emin olun sonunda vazgeçen siz değil o olacak. Hem de hiç sinirleriniz bozulmadan, ona bağırmadan, onunla gereksiz bir çatışmaya girmeden.
Danışan: Evet, çok iyi anladım. Başta biraz komiğime gitti hep aynı şeyi söylemek ama bir yerde de haklısınız, gereksiz açıklamalar yapıp da konuyu uzatmanın, pazarlık yapmanın da âlemi yok!
Dr. Başak: Aklınıza sağlık!
Psikolog Dr. Başak Demiriz
