Özgüvenimiz yerinde olması her zaman her şeyi mükemmel yapacağımız anlamına gelmez. Aksine yaşanan olumuzlukların hepsini kendimize mal etmektense nedenlerini araştırır, bundan ders çıkartır ve bir dahaki sefere daha iyisini yapma motivasyonuna sahip oluruz.
Ancak özgüven eksikliği olduğu taktirde, kendimizden şüphe duyma, kolay boyun eğebilme, aldığımız eleştirilere karşı toleranslı olamama, sevilmediğimizi hissetme ve yalnızlık gibi olumsuz inançlara sahip olmamız olasıdır.
Kendimize hangi durumlarda güven duyarız?
Sanıldığının aksine özgüven, her koşulda sabit olan bir duygu değildir. Yaşam olaylarımıza bağlı olarak diğer insanlar ve olaylar özgüvenimizin azalmasına veya artmasına sebep olabilir. Diğer bir deyişle, farklı durumlarda veya çevrelerde güven ya da güvensizlik duygusuna sahip olabiliriz.
Örneğin, bazı kişiler sahip oldukları mesleki kariyer, akademik başarı veya okul derecesi ile kendine güvenirken, fiziki özellikleri, sosyal yaşamı veya dış görünümü ile kendine güvenmeyebilir. Bu durumda güvenli olduğumuz yönlerimizi ortaya koymaya çalışırız. Ancak kimi insanlar kendilerini tamamen özgüvensiz hissederler. Özgüvenimizin hiç olmadığı zamanlarda, karşımıza çıkan engelleri veya zorlukları aşabilme yeteneğimiz olduğundan şüphe duyarız bu da ardından endişeyi getirir.
Öte yandan, aşırı güven duygusu içerisinde olduğumuzda becerilerimiz hakkında gerçekçi olmayan inançlara sahip olabilir ya da sınırlarımızı bilmediğimizden her şeyi yapabilirmişiz gibi düşünebiliriz. Dolayısıyla gücümüzden fazla yükü sırtlanırız, bu yükler ağır gelmeye başlar, bunun sonucunda yapmamız gereken şey her ne ise bunu iyi bir şekilde yapamayız.
Makul seviyede bir özgüvene sahip olduğumuzda ise, motivasyonumuz yüksek, başarabileceğimize dair inancımız tam olur. Bir işi başaramadığımızda çeşitli nedenler bulmaktansa yeniden denemeye başlayabiliriz ya da yardım isteyebiliriz.
Yukarıda da bahsettiğimiz özgüven duygusu yaşam içerisinde sık sık değişimler gösterebildiğinden, başarılarımız ve takdir görecek davranışlarımız özgüvenimizi artırabilirken, başarısızlıklarımız ve olumsuz geri bildirimler özgüvenimizi azaltabilir.
Özgüvenimizin azaldığını ya da hiç özgüvenimiz olmadığını hissettiğimizde yapabileceklerimiz
◦ Motive olduğumuz aktivitelerde yer almak: Başarılı olduğumuz, kendimizi iyi ve motive hissettiğimiz aktivitelerde yer aldığımız taktirde, başarabildiğimizi göreceğimizden bu da özgüvenimizi arttırmaya yardım eder.
◦ Olumlu düşünmek: Kendimiz hakkında olumlu düşünmeye başlamak bizim negatif düşünceden uzaklaşmamıza yardımcı olacaktır.
◦ Makul hedeflerin belirlenmesi: Gerçekçi hedefler belirlediğimizde ona ulaşmak için olan inancımız olur, koyduğumuz hedefi gerçekleştirdikten sonra yeni hedeflerle yolumuza devam edebiliriz.
◦ Bizi destekleyen kişilerle vakit geçirmek: Bizi yüreklendiren ve destekleyen kişiler ile vakit geçirdiğimizde, kendimize olan inancımız artar dolayısı ile daha özgüvenli oluruz.
◦ Pozitif özellikleri hatırlamak: Sahip olduğumuz pozitif özelliklerimizi hatırladığımızda, negatifliğe odaklanmayacak ve başarabilme inancımızı hatırlayacağız.
◦ Deneyimlerden ders çıkartmak: Deneyimlediğimiz her olay tabii ki başarıyla sonuçlanamayabilir, bunlardan ders çıkartmak ve kaynaklarımıza kaydetmek bir sonraki olumsuz yaşam olaylarında hatırlamamıza ve aşmamıza yardım eder.
◦ Hayır diyebilmek: Bizim için makul olmayan isteklere hayır demeyi başardığımız zaman fikirlerimizi açıkça ifade edebiliyor olacağız. Bu da özgüvenimizin artmasına yardımcı olacaktır.
Kaynakça:
Lim, L., Saulsman, L., & Nathan, P. (2005). Improving Self-Esteem. Perth, Western Australia: Centre for Clinical Interventions.
