Uzmanlar, özellikle stresli dönemlerde bazı psikolojik rahatsızlıkların çok daha fazla tetiklendiğini belirtiyor. Klinik Psikolog ve Psikoterapist Gülcem Yıldırım özellikle 3 kişilik bozukluğunun stresten en fazla etkilenen ruhsal sorunlar olduğunu belirtti. Bunları Borderline kişilik bozukluğu, Narsistik kişilik bozukluğu ve obsesif kompulsif bozukluk (OKB) olarak sıraladı. Gülcem Yıldırım, Pudra.com okuyucuları için bu hastalıkların en belirgin özelliklerini ve stresli dönemlerde neler yapılabileceğini açıkladı:
1. Obsesif Kompulsif Bozukluk
Sosyal izolasyon ve karantina döneminden şüphesiz ki en fazla etkilenen psikolojik hastalık grubu takıntılı kişilik bozukluğuna sahip olanlardır. Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu adı verilen bu hastalık insanları tekrarlanan düşünce ve davranışlara bağımlı kılan ve kısıtlayan bir rahatsızlıktır. Obsesyon takıntı, kompulsiyon ise takıntıyı rahatlatan davranıştır.
Koronavirüs döneminde televizyonda, gazetelerde ve sosyal medyada sıkça karşılaştığımız elleri yıkamak, maske takmak, ayakkabılarla içeri girmemek gibi pek çok uyarı ve önlemler zaten kaygılı, stresli ve takıntılı olan obsesif kompulsif kişilik bozukluğuna sahip olan kişilerin takıntılarını daha da artırıyor. İşte bu nedenle bu dönemde kişilerin takıntılı davranışlarında ani artışlar görülebiliyor.
Uzman Klinik Psikolog ve Psikoterapist Gülcem Yıldırım obsesyonu olan olan kişiler için bu tür dönemlere özel şu tavsiyelerde bulunuyor.
Obsesif yanınızda artış görmeye başladıysanız veya çevrenizden buna dair gözlemler söz konusu olmaya başlamışsa...Gerekli tedbirleri aldıktan sonra yine de virüsün bulaşmasıyla ilgili endişeniz devam ediyorsa, örneğin ellerinizi 20 saniye yıkadıktan sonra hala ellerinizi pis hissediyorlarsanız o duyguda kalıp ellerini yıkamamaya gayret edin. Bu durumda;
- Ellerinizi yıkamadıkça kötü duygular gelmeye başlayacaktır. Bu duygular korku, çaresizlik, boşluk, anlamsızlık, yetersizlik gibi duygulardır.
- Ellerinizi yıkamadığınızda gelen bu duygular sizin çocukluk yaşantınızla ilgilidir. Gelen duyguların çocukluktaki anısıyla bağlantısını kurabilirseniz, rahatlama sağlamanız mümkün olur.
- Burada önemli olan ayrıntı kişinin elleri temiz olduğu halde içinden gelen elini yıkama davranışına tahammül edip elini yıkamamasıdır.
- Bu bilgi bireyin yapmadan duramadığı bütün davranışlar, tüm kompülsif haraketler için geçerlidir. Örneğin parkeyi sildiğiniz halde tekrar silme isteği, kıyafetinizi yıkadığınız halde tekrar yıkama isteği gibi bütün kompulsif davranışlara entegre edilebilir.
Takıntı hastalığına sahip olan kişilerin bunu tek başlarına yapması kolay değildir. Bu durumda, karantina sürecindeyseniz online terapi yapan bir uzmandan destek almanız önerilir.
2. Küçük sorunların büyük depremler yarattığı hastalık: Borderline Kişilik Bozukluğu
Çok fazla yakınlığın boğucu, uzaklığın ise korkutucu geldiği Borderline kişilik bozukluğunu tanımlamak için aklımıza gelecek olan ilk şey bölmedir. Bu kişilik bozukluğuna sahip olanlar dünyayı ya siyah ya beyaz görür. Sınırda kişilik bozukluğudur. Corona virüs günlerinde de duyguları sürekli değişkendir. Bazı günler depresif, mutsuz, huzursuzken bazı günler neşeli ve mutlu olurlar. İki uç duygu arasında sık sık gidip gelirler.
Borderlinle kökenleri ve oluşturduğu olumsuz duygular
- Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu olanların çocukluk travmaları çok fazladır. Bu travmalar bu süreçte ateşlenir.
- Klinik Psikolog Gülcem Yıldırım'ın açıklamalarına göre özellikle yalnızlık, boşluk, anlamsızlık, değersizlik, korku gibi duygular bu kişilerde sıkça yaşanır.
- Pandemi sürecinde karantina ve sosyal izolasyon nedeniyle evde diğerleriyle (eş, anne, baba) sürekli vakit geçiriyor olmak bu kişilerde boğulma, yutulma duygularının ateslenmesine sebep olur.
- Borderline kişilik bozukluğunda yakınlık boğucu, uzaklık korkutucu gelir. Hep belirli bir mesafeden ilişki kurmak isterler.
- Bu süreçte sevdikleriyle ayrı olan borderline kişiler korku yaşarken, sürekli dip dibe olanlar boğulma yaşar.
Stresli dönemler için Borderline kişilik bozukluğu ile ilgili tavsiyeler
Hep iyi duyguda kalmaya çalışmayın: Sürekli yemek yiyerek, alış-veriş yaparak (internetten), dizi izleyerek iyi duyguda kalmaya çalışırsanız kötü duygular geldiğinde daha zorlayıcı olur. Kötü duygularınıza da sahip çıkın. Onları yaşayın.
Aralıklı kısa uykularla kendinizi yatıştırın: Gün içinde yarım saatlik kısa uykular uykuyun. Kötü duygular bu uykularda yatışıyor, beyin temizleniyor.
Çocukluk anılarınızı bulun: Hissettiğiniz kötü duyguları çocukken nasıl yaşadınız, onlarla bağlantı kurun.
3. Narsistik Kişilik Bozukluğu
Narsistik kişilik bozukluğunun en önemli özelliği abartılı bir şekilde kendine hayran olma, kendini beğenme, tüm güçlülük ve büyüklenmeciliktir. Bu bozukluğa sahip olan kişiler kendilerini yüceltirken, diğerlerini küçümseme ve aşağılama eğiliminde olur.
Hangi durumlarda sorun yaşarlar?
- Narsistik kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler dışardan bakıldığında parlak, özel ve akıllı görünür. Fakat iç dünyasında bu kişiler kendilerini o kadar da değerli görmez.
- Narsistik kişilik bozukluğu olan kişinin kendini iyi hissetmesi insanların onayına bağlıdır. Hep diğerinin takdirine ve onayına ihtiyaç duyar. Diğeri ona "sen çok akıllısın" dediğinde iyi hisseder.
- Kendini beğenme sorunu olan kişiler, diğerleri tarafından onaylanmadığında ya da takdir edilmediğinde kendisini berbat hisseder.
- Corona virüs sürecinde narsistik kişilik bozukluğuna sahip olan kişilerin en önemli problemi değersizlik duygusudur. Bu süreçte takdir görme, beğenilme duygusunu alamayan bu kişiler çok değersiz hissediyor.
Narsistik kişilik bozukluğu olanlar için klinik psikolog Gülcem Yıldırım'ın önerileri şu yönde oldu:
Kendinizi takdir etme üzerine çalışın: Narsistik kişilik bozukluğu olan kişiler bu dönemde kendi kendine takdir etme yetilerini geliştirebilirler. Dışardan takdir görmek yerine kendi içlerinde kendilerini takdir etsinler.
Değersizliğin kökenine inin: Çocukluk döneminde degersizlik duygusunu yaşadıkları anıları bulsunlar. Bu değersizlik duygusu çoğunlukla kendilerine ait değildir; anne, baba ya da bir yetişkinin duygusudur.
Empati yeteneklerinizi geliştirin: Empati yeteneğinin geliştirilmesi ile ilgili videolar izleyebilirsiniz, yazılar okuyabilirsiniz. Bu ilişkide gerçek yakınlığı sağlar, takdir görmeye ihtiyacı azaltır.
Video haber: Narsizim nasıl tedavi edilir?
