Sınıf arkadaşım jinekolog Prof. Dr. Ergin Bengisu, adet dönemi konusunda bilinmesi gerekenleri anlattı. İnsan bünyesi çok ilginçtir, inanılmaz koruma mekanizmaları vardır. Vücut adeta zor zamanların, hamile kalmak için elverişli olmadığını anlamaktadır. Örneğin, savaş zamanı gibi aşırı stresli durumlarda, pek çok kadın adet görmez. Ya da belirli yeme bozuklukları olan kadınlar, adetten kesilebilir.
Yaş önemli bir etken
Adet döngüsünün düzenli olması, farklı kadınlar için, farklı anlamlara gelir. Örneğin kadının yaşına göre, normal tanımı farklıdır. Öyle ki, ilk adetlerini gören gençlerde seks hormonları kararlı duruma gelene kadar ilk birkaç yılda, adet döngülerinin düzensiz olması beklenebilir.
Menopoz öncesinde adet döngüsü düzensizleşebilir, çünkü yumurtalık hormonlarının düzeylerinde dalgalanma başlamıştır. Bu da menopoza girecek kadınların düzensiz adet görmesine yol açar.
Ergenlik ve menopoz öncesi arasında kalan yaşam süresindeyse bir kadının aylık döngüler halinde düzenli adet görmesi beklenir, ama bu dönemde de hamilelik, çeşitli hastalıklar, ilaçlar, stres ve kistler gibi başka ve çeşitli sorunlar bu döngünün düzenini değiştirebilir.
Adet dönemlerinin arası önemli
İki adet kanamasının arasının 22 ila 35 gün arasında olması normal kabul edilir. Adet döngüsünün ilk günü, vajinal kanamanın ilk günü olarak kabul edilir. Aylık döngüleri arasında (+/- beş güne kadar) değişkenlik olması mümkündür, ama bu değişikliğin çok belirgin ve hızlı olması bir sorun olduğunu gösterebilir, örneğin normalde adet döngüsü 35 gün olan bir kadının birdenbire 22 günde bir adet görmeye başlaması, bir uyarı sinyali olabilir. Doğrusu, böyle bir durumda doktorunuza danışmaktır, bu durumun sebebini araştırarak ve ‘gelip geçici bir durum mu, yoksa altında başka sebepler mi var?’ kararının verilmesidir.
Bu tip değişimlerde hanımlar çokluk doktorlarına gitmezler, ya “Yaşlanıyorum canım normaldir “ derler veya yakın dostlarına danışıp, onların benzer durumlarını hemen kendilerine adapte edip, çoğunlukla “Aman canım önemsizmiş” dedikleri bir sebep bulurlar. Tabii bu hakikaten bazen ciddi sonuçlar doğurabilecek bir yanlıştır, normalin ve alışılagelmişin dışına çıkan, dikkat çekici her durumu vakit kaybetmeden doktorunuzla paylaşmak işin doğrusudur.
DÜZENSİZ ADET
Adet döngüsü normal olan bir kadın, adet görmediğinde öncelikle gebelik düşünülmelidir. Diğer sebeplerse şöyle:
* Emzirme,
* Menopoz,
* Doğum kontrol hapları ve bazı ilaçlar,
* Stres,
* Kötü ve yanlış beslenme,
* Depresyon,
* Aşırı kilo kaybı,
* Aşırı egzersiz,
* Bazı kronik hastalıklar,
* Ani kilo alma veya obezite,
* Tiroid hastalıkları ve polikistik over sendromu dahil bazı hormonal sorunlar. Adet kanaması genellikle iki ila sekiz gün sürer, bunun dışındaki süreler, doktora gitmek için bir sinyal olmalıdır. Adetlerle ilgili çeşitli belirtileri olan kadınların bir ‘adet günlüğü’ tutmaları, belirtileri izlemek ve doktorlarına daha ayrıntılı bilgi verebilmek için çok faydalıdır.
ADET GÜNLÜĞÜ
* Adet ayın kaçında başladı?
* Adetin ilk gününden sonrakinin ilk gününe kadar geçen süre ne kadar?
* Adet kanaması kaç gün sürüyor?
* Kanamanın azlığı/çokluğu?, Adetteki en şiddetli günler hangileri?
* Adet kanaması haricinde leke tarzında kanama (spotting) var mı? Varsa ne zaman? Seksten sonra mı?
* Ağrı var mı? Ağrının tarifi, nerede ve ne zaman?
* Diğer semptomlar ne? Baş ağrısı, sırt ağrısı, mide-bağırsak sorunları, halsizlik, bayılma nöbetleri var mı?
* Olağandışı bir akıntı var mı?
* Kullandığınız ilaç var mı?
Doktorunuza danışırken tıbbi özgeçmişiniz ve ailenizin tıbbi geçmişi ipuçları verebilir. Ayrıca günlük yaşantınızı da gözden geçirin. Duygusal sıkıntı, diyet veya egzersiz de adet döngüsünü etkileyebilir, bunları da doktorunuza bildirin.
Dr. Hasan İnsel
