D vitamininin yeterince alınmamasının, kalp hastalığıyla bağlantısı iyi bilinen yüksek tansiyon, obezite ve şeker hastalığı gibi başka risk faktörlerinde de etkili olabileceği öne sürülüyor. Araştırmalar D vitamini düzeyleri düşük olan kişilerin kalp krizi, inme ve kalple ilişkili başka hastalıklara yakalanma riskinin D vitamini düzeyleri yüksek olanlara göre iki kat daha fazla olduğunu gösteriyor. Bu nedenle araştırmacılar, D vitamini düzeylerinin taranması ve düşükse tedavi edilmesi fikri üzerinde çalışıyorlar. Böylece basit, güvenli ve ucuz bir tedaviyle kalp hastalığı riski azaltılabilir mi sorusunun cevabı aranıyor.
Kaynak yolları
D vitamini gereksiniminin büyük bölümünü güneş ışığı sayesinde alırız. Somon, sardalya, orkinos, balık yağı ve D vitamini katkılı süt, yumurtayla bazı tahıl gevrekleri, günlük beslenmedeki D vitamini kaynakları arasında sayılabilir.
Normalde beslenmeyle D vitamini ihtiyacını karşılamak oldukça zordur, yukarıda saydığımız gıdalar günlük beslenmede yeteri kadar tüketilmemektedir. Sütler, D vitaminiyle takviye edilmektedir ancak yine de D vitamini ihtiyacını ancak dört bardak zenginleştirilmiş süt içerek karşılayabiliriz. İyi haberse, 10-15 dakikalık güneş ışığının günlük D vitamini ihtiyacımızı karşılamaya yetecek olmasıdır.
Neden olduğu hastalıklar
D Vitamini eksikliğinin kemik ve kas güçsüzlüğüne neden olduğu bilinen bir gerçek. İleri derecede D vitamini eksikliğinin sebep olduğu raşitizm gibi hastalıkları bilirsiniz. Bu vitamin, vücut için önemli mineraller olan kalsiyum ve fosforun emilimi için temel öneme sahip. Aynı zamanda kemik ve diş sağlığı, sinirle bağışıklık sistemleri, bazı hormonların düzenlenmesi, normal hücre çoğalması ve olgunlaşması gibi görevlerin yerine getirilmesini sağlar.
D vitamini azlığı, hormon düzeylerini değiştirerek insülin direncini artırmak suretiyle diyabet riskini yükseltiyor.
D vitaminin noksanlığının sanılandan daha yaygın olduğu ve sağlıklı gözüken erişkinlerin yaklaşık yarısında görüldüğü tahmin ediliyor. Son 15-20 yıl içinde insanlardaki D vitamini düzeylerinde yüzde 7-12 oranında düşüş yaşanıyor.
D vitamini noksanlığındaki bu artış, kişilerin kapalı mekanlarda daha çok zaman geçirmelerine ve güneşten daha fazla korunmalarına bağlanabilir. “Güneşte fazla kalmayın ve kuvvetli güneş koruyucuları sürün” dememiz, belki bir etken ama başka açıdan bakıldığında da gerekli D vitamini sentezi için günde 10-15 dakikalık güneş almanın yeterli olduğu söyleniyor. Belki de bu süre, sanıldığı gibi yeterli olmuyor. Koruma faktörü 15 olan bir güneş koruyucusu, deriden D vitamini sentezinin yüzde 99’unu bloke ediyor. Ayrıca yaşlanma ve fazla kilolar da güneş ışığından D vitamini sentezini azaltıyor. Erişkinlerin süt tüketimini azaltmaları da bu noksanlığın başka bir nedeni olabilir.
Kış aylarında kişilerde D vitamini noksanlığı daha da belirgin olmaktadır. Bu nedenlerle D vitamini takviyesine ihtiyacınız olup olmadığını doktorunuzla görüşmekte yarar var.
D vitamini eksikliği testi
Vitamin D düzeyleri, kan testiyle ölçülebiliyor. D vitamini noksanlığı kandaki 25 (OH) D düzeyinin 20 ng/dL’nin altında olması şeklinde tanımlanıyor. D vitamini testinin normal değerleri bazı laboratuarlarda yaz ve kış olarak farklılık gösteriyor, buna dikkat etmek gerek. Yüksek D vitamini dozları zehirlenmeye neden olabileceğinden, D vitamini desteğinin mutlaka doktor kontrolünde uygulanması lazım.
D vitamini eksikliğinin zararları yalnızca kemikle ve yeni anlaşıldığı üzere kalple de sınırlı değil. Vücuttaki önemli rolü nedeniyle yetersiz D vitamini alımının kanserden depresyona kadar birçok hastalıkla ilişkili olabileceğini düşünülüyor.
D vitamini desteğinin insanları birçok kronik hastalıktan ne ölçüde koruduğuysa gelecekteki çalışmalarla ortaya çıkacak.
Dr. Hasan İnsel, Milliyet Cadde
