1. Hormonal Yöntemler
Doğum Kontrol Hapları: İçerdikleri hormonlar sayesinde, öncelikle yumurtlama (ovulasyon) sürecinin geçici olarak durdurulmasını sağlayarak etki gösteren doğum kontrol hapları, rahim ağzı salgısının kıvamını arttırarak spermlerin içeriye geçişini engeller ve rahim içi dokusunu incelterek yuvalanma olayının önüne geçerler.
Düşük Hapı: Etki mekanizması, rahimdeki progesteron reseptörlerine bağlanması ve bu şekilde gebeliğin en erken aşamasına etki ederek oluşan embriyonun rahim içinde yerleşmesini önlemesidir.
2. Rahim İçi Araçlar
Spiral: Hem spermleri öldürüp tüplere geçişlerini engelleyerek, hem de tüplerde oluşan döllenmiş bir yumurtanın rahim içine yuvalanmasını önleyerek etki ederler. Genellikle 'T' şekilli aletler olup plastik elemanın etrafına bakır tel sarılıdır; alt uçta iki adet ip bulunur.
Progesteronlu Spiral: Spiral kullanıcılarında adet kanaması miktarında bir artış söz konusudur ve bu şikayet bazı durumlarda spiralin çıkarılmasını bile gerektirebilir. Bu şekilde hormonlu spiraller ise bu yan etkileri önlemektedir. Etki mekanizması spiral ile aynıdır. Ek olarak, üzerinde taşıdığı progesteron hormonu rahim iç dokusunu incelterek gebeliği önlemedeki başarıyı arttırmaktadır.
3. Cilt Altı İmplantları
Norplant: Hormon içeren altı adet küçük kapsüllerin cilt altına yerleştirilmesidir. Cilt altına yerleştirilen altı adet kapsülden her gün belirli miktarda progesteron hormonu salgılanmakta ve bu şekilde yumurtlama engellenmektedir.
İmplanon: İmplant aktif olarak kullanılmayan kolun üst kısmına küçük bir cerrahi işlem ile yerleştirilir. Cilt altına yerleştirilen implant üç yıl boyunca progesteron hormonu salgılayarak gebeliğe karşı koruma sağlar.
4. Bariyer Yöntemleri
Prezervatif: ‘Lateks’ adı verilen bir maddeden üretilmektedir. Özellikle sperm öldürücü bir maddenin eklenmesiyle de, doğru kullanıldığında etkinliği yüksek bir doğum kontrol yöntemidir. Prezervatif, boşalma esnasında spermlerin vajinaya dökülmesini, dolayısıyla rahim ve tüplere ulaşmasını engeller.
Vajinal Fitiller: İlişki öncesi vajinaya bazı sperm öldürücü maddelerin konması esasına dayanır. Fitil, sprey, jel, krem gibi formları mevcuttur. Etkinliği 1-2 saat sürer. İlişkiden en az 15 dakika ile yarım saat önce uygulanmalıdır.
Diyafram: Cinsel ilişki öncesinde rahim ağzına yerleştirilen bir gereçtir. Diyaframı, bir doğum kontrol yöntemi olarak tercih eden kadınlar, jinekolojik muayene sonrası doktorun tavsiye ettiği boyutta bir diyafram alarak, ilk kullanımı doktor kontrolünde dener.
Kadın Prezervatifi: Yaklaşık 15 santimetre uzunluğunda poliüretandan yapılmış bir kese ya da kılıf şeklinde olan kadın prezervatifi ilişki öncesinde vajina içerisine yerleştirilir. Kondom yapısındaki maddenin özelliğine bağlı olarak yerleştirildikten hemen sonra vücut sıcaklığı ile yumuşayarak vajina duvarına yapışır.
5. Korunma İğneleri
Üç Aylık Korunma İğnesi: Değişik nedenler ile kendine uygun ve kolay doğum kontrol yöntemi bulamayanlar için etkili ve bir o kadar da kolay olan bir yöntem uzun etkili iğnelerdir. Overlerde yumurta hücresi gelişimi ve yumurtlamayı engelleyerek gebeliği önler.
Aylık Korunma İğneleri: Aylık doğum kontrol iğneleri, östrojen ve progestin hormonları içermektedir. Bu iki hormon tıpkı doğum kontrol haplarında olduğu gibi overlerde yumurta hücresi üretimi ve salınımını engelleyerek etki göstermektedir.
6. Kısırlaştırma
Kadında Tüplerin Bağlanması: Kadında yumurtayı taşıyan tüplerin ameliyatla bağlanmasıdır. Yumurtlama döneminde yumurta hücresine sperm taşıyan kanalcıkların tahrip edilerek, sperm iletemez hale getirilir.
Erkekte Tüplerin Bağlanması: Sperm hücrelerinin testislerden, depolandıkları bölgelere geçişinin cerrahi yöntemlerle kalıcı olarak bozulması işlemidir. Boşalma esnasında sıvının dış görünüşünde ve miktarında değişiklik olmaz, ancak sıvıda sperm hücreleri olmadığından gebelik oluşmaz.
7. Doğal Yöntemler
Geri Çekme Yöntemi: İlişki sırasında erkeğin boşalmadan hemen önce penisini vajinadan çıkarıp dışarıya boşalmasıdır. Güvenirliliği düşük olduğundan istenmeyen gebeliklerin büyük kısmı bu yöntem sonucunda oluşmaktadır. Yöntem tamamen erkeğin kontrolüne bağlıdır.
Takvim Yöntemi: Takvim yöntemi, "hamilelik açısından en riskli" günleri hesaplayarak hamilelikten korunmaya çalışmak şeklinde uygulanır. Bu yöntem bazı çiftlerde etkili olabilir; ancak her zaman sürprizlerle karşılaşma olasılığı mevcuttur.
Vajinal Duş: İlişkiden hemen sonra vajen içinin yıkanması işlemidir. Yetersiz bir yöntemdir. Çünkü spermler boşalmadan 90 saniye sonra bile rahme ulaşabilirler. Yani pratik olarak, boşalmadan sonra vajeni suyla temizleseniz bile, spermler çoktan rahim ağzını geçerek tüplere doğru yönlenmiş olabilir.
