Son yıllarda ozon tabakasının incelmesi nedeniyle güneşten gelen zararlı ışınların miktarı da arttı. Yaz aylarında güneş gözlüğü takmadan dışarı çıkılmaması gerekiyor.
Görülebilen güneş ışınları ve görülemeyen UV ışınları dokuları iki yolla etkiler. Birincisi moleküler frakmantasyon yani molekülleri parçalayarak protein, enzim ve nükleik asidleri parçalar. İkincisi serbest radikal oluşturarak; ışıkta enerji alan hücre ışığı absorbe ederek bir üst seviyeye transforme olur ve stabil olmayan oksijenizasyonla çevre hücreleri parçalar.
Güneş ışınlarının gözde yol açtığı zararlar
Kapaklar: Kapaklarda UV ışınları güneş yanığına sebep olur, bunu gölge veya tente ile engellemek mümkün değildir. UV lokal cilt yaşlanması (keratos), yaşlılık benleri (spotlar), cilt kuruluğu, kırışıklıklara sebep olur. Daha da ilerisi cilt kanserleri (basal cell carcinoma, squamous cell carcinoma) ve maling melanoma da sebep olabilirler. Bunu engellemenin tek yolu kaliteli güneş gözlüğüdür.
Kornea: Bu tabakayı etkileyen ışınları normalde ozon tabakası emer. Yeryüzüne ulaşmayan ancak ozondaki bozulma bu ışınların bir kısmının yeryüzüne ulaşmasına sebep oluyor. Superficial (yüzeysel) punktat (noktasal) keratite sebep olur. Daha uzun dalga boylarına (ozondan geçen) uzun süre maruz kalınırsa karda gördüğümüz kornea yanıklarına yazında rastlanabilir.
Lens: Güneş ışınları katarakt oluşumuna sebep olur. Primer kortikal katarakt türü en güzel örnektir. Işınlar lens içindeki proteinleri bozup katarakta sebep olur. Ayrıca yakın görme bozukluğu tropikal yerlerde ışınların lensi bozmasından dolayı normalden 5 yıl önce başlar. İnsanlar 5 yıl erken yakın gözlüğü kullanmaya başlar.
Retina: Işın retinanın 3-4 derece ısınmasına sebep olur. Bu da retinada pigment epiteli dediğimiz retinayı besleyen tabakalarda lipofucsin gibi zararlı maddelerin açığa çıkmasına sebep olur. Bu madde makula (sarı nokta) dejeneresansının (bozulması) en büyük nedenidir.
Güneş gözlüğü kullanmanın göze faydaları
- Kontrast duyarlılığını artırarak daha net görmeyi sağlar.
- Güneş gözlüksüz güneşte kalmak karanlıkta görmeyi azaltır. Adaptasyon azalır. Güneş gözlüğü takmak bunu önler.
- Güneş gözlüğü görüntünün dağılmasını (clare) ortadan kaldırır. Daha keskin görmeyi sağlar.
- Güneş gözlüğü renk kontrastının netleşmesini sağlar. Renklerde güneşin yarattığı dağınıklığı önler.
Güneş gözlüğü seçerken dikkat edilmesi gerekenler
- Yeterli UV koruması olmayan güneş gözlükleri faydadan çok zarar getirir.
- Güneş gözlüğü kesinlikle işportadan veya seyyar satıcıdan alınmamalı. Bu gözlüklerin özellikle çocuklara takılması büyük bir risktir. Güneşe karşı uygun gözlük kullanmayan kişinin retinasına ulaşan zararlı ışınların miktarı da artacaktır.
- Güneş gözlüğü seçerken görünümden ziyade gözlüğün fonksiyonu ön planda tutulmalı. Çerçevenin yeterli genişlikte olmasına, göze mümkün olduğunca yakın durmasına dikkat edilmeli. Bunun yanı sıra göz etrafını örten, yan ve üst siperliği olan çerçeveler tercih edilmeli.
- Güneş gözlüğünün camlarının homojen renkte olmasına ve lokal renk değişikliği olmamasına özen gösterilmeli. Çok koyu renkli camlar gözdeki kontrastı bozar ve görme keskinliğini azaltır.
Güneş gözlükleri, göz sağlığı için önemli koruyucu ürünlerdir ve kullanılmadan önce mutlaka uzman göz hekiminin önerilerinin alınması gerekir.
