KADIN YAŞAMININ DÖNEMLERİ
Bir kadın yaşamı boyunca çocukluk, ergenlik, doğurganlık, klimakterium yani menapoz sonrası ve yaşlılık dönemlerinden geçer. Çocukluk çağı karşı cinste olduğu gibi beslenme, büyüme ve gelişme gibi temel ilkelere uygun olarak çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanınca kontrolde bulundurulmalıdır. Daha sonraki tüm dönemlerde ise bütün izlemi ve yönlendirmeler kişinin kadın hastalıkları ve doğum uzmanınca sürdürülmelidir. Ergenlik çağından başlayarak ilk inceleme ve izlemeler belki de ileride ortaya çıkabilcek çok önemli sorunların erkenden belirlenmesine yardımcı olacaktır. Günümüzde kadınların korkulu rüyalarından biri olan erken menapoz bazı hastalıklarda ilk görülen adetten ( menarş ) beri süre gelen düzensizliklerle kendini göstermektedir. Cinsel organlarda karmaş, ikincil seks karakterlerinde gerilik belkide çift cinsiyetli bir vücut gelişimine yol açacaktır.
Vücutta aşırı tüylenme, kilo artışı, yağlı ve sivilceli cilt, düzensiz adet ve bazen memelerden süt gelmesi ileride çocuk sahibi olma isteğine engel olabilmekte ve aslında çoğu kez tedavisi mümkün olan polikistik over hastalığına işaret edebilir. Menapoz öncesi ve sonrası dönemi içeren ve hormonal değişimin yoğun olduğu zaman dilimi kadın üreme kanserlerinin bir bölümü nedeni ile dikkat gerektirmektedir. Menapoz sonrası dmnemdeki bazen hafif bir vaginal kanama ya da karın alt bölgesinde ele gelen bir sertlik erken dönemde tanı konulabilecek bir tümör belirtisi olabilir.
KADINLAR NE ZAMANDAN İTİBAREN KONTROL OLMALIDIRLAR?
Bir kız çocuğu, ergenlik çağından başlayarak jinekolog tarafından değerlendirmeye alınmalıdır. Meme gelişimi , koltuk altı ve pubik tüylenme, ilk görülen adet ve sonraki düzen ile alt batın USG incelemesi yeterli olacaktır. Doğurganlık dönemine geçişte evlilik ile birlikte yıllık serviko vaginal smear, jinekolojik muayene ve alt batın USG' nin rutin jinekolojik kontrolleri tam olarak yapılmalıdır. Bunların sonucuna göre iltihabi bir olay tümoral bir gelişme ve hormonal bir düzensizlik erkenden öğrenilmiş olunabilir. Çocuk isteği olan kadınlarda kontrollere, hormon profilinin saptanması, rahmin ve kanalları gösteren bir film ( HSG ) çekilmesi eklenecektir.
Bütün incelemelerden sonra olay çözünlenebilir veya daha ayrıntılı ve özgün incelemeye karar verilebilir. Riskli dmnem olan ve menapoz öncesi ve sonrasını içine alan klimakterium dönemi ise daha yoğun ilgi ve dikkat ister. Burada yapılacak hemen çözümlemeler; kanda hormonel parametrelerin ölçümü, kemik yoğunluğu, serviko vaginal smear, jinekolojik ultrason, muayene ve meme foliküllerini de içeren daha kapsamlı bir inceleme ve menapoz gelinmekte olan östrojen eksikliğine bağlı değişmeler ya da detaylı değişiklikleri tedavi etmek için hormon alınacaktır. Muayenede 49-50 yaş olarak bilinen menapoz yaşı göz önünde bulundurulmalıdır.
Kırk yaşına kadar yıllık rutin meme ve jinekolojik kontrollerine ek olarak kırklı yaşlarda iki yılda bir, ellili yaşlarda yılda bir muayene ve meme USG ' si, Üç-dört yıllık aralıklarla kemik yoğunluğu ölçümü yapılara sağlıklı bir yaşam sürdürülebilir.
Sigara içmeyen, soy ve öz geçmişinde jinekolojik tümör ya da kardiyovasküler risk taşıyan kadunlarda düzenli ve kapsamlı kontroller sonrası hormon desteklenmesi uygulanacaktır. Menapoz öncesi ve sonrası hormon desteklenmesiuygulanacaktır. Menapoz öncesi ve sonrasını rahat,dinç ve sağlıklı olarak geçirebilir.
İster kendiliğinden, isterse tedavi ( radyosyon, kemoterapi, cerrahi ) sonrası gelişmiş olsun, bu dönemde yalnızca östrojen ya da östrojen -gestagen, östrojen-testesteron içeren kombinasyonların ağızdan, vaginadan, deriden ya da son yıllarda önerilen cilt altı implant şeklinde kullanımıyla tedavi kolayca başarılabilir.
Uygulamalarımızda her yaş ve dönemdeki kadına yönelik jinekolojik obstetrik kontrol paketleri düzenleyip uygulamaktayız. Tüm incelemelerin tamamlanıp, standart bir paket çerçevesinde uygulanmasıyla sonuç ve tedavi yönünden de güvenilir bir standart elde edilir. Son zamanlarda uyguladığımız cilt altı hormon implant ise menapoz tedavisinde bir çok kolaylığı da beraberinde getirmiştir. Ameliyatta rahim ve yumuırtalık alınarak hastaya cilt altına yerleştirilen ufak bir tablet hastanın 6-8 ay hatta daha uzun bir süre östrojen gereksimini karşılayabilecektir. Ameliyat olmayan hastalarda ise kontrolleri izleyen dönemlerde lokal anestezi ile cilde yapılan 0.5'likbir kesi ile cilt altına yerleştirilen minik bir hormon tableti şeklinde hormon gereksimini karşılayabilecektir.
Dikkat kaybı, ilgisizlik, libido azalması ve yaşam isteğinin kaybolması gibi durumlarda östrojene ek olarak testesteronda içeren hormon tabletleri tercih edilir. Hiçbir zorluğu olmayan 3-5 dakikalık bu küçük işlem kadının yaşamını güzelleştirebilir. Çok ender olgularda rahatsızlık duygusu veya lokal alerji söz konusu olursa yine 3-5 dakikalık bir işlemle tablet çıkarılabilir. Bir sorun olmayan olgularda her 8 ayda ya da yılda bir tekrarlanabilecek işlem sayesinde kolayca ve belirgin yan etki yaşamadan hormon tedavisi başarılı olacaktır.
Sağlıklı bir yaşam için tüm kadınları düzenli kontrole çağırıyoruz. Sağlıklı bir kadın, sağlıklı bir eş, sağlıklı bir anne ve dolayısıyla sağlıklı ve üretken bir toplum demektir. Kadınlarımıza konunun önemini bildirmek basın ve televizyon gibi iletişim kaynaklarının ve jinekologların görevi olmalıdır.
