“Beyinden salgılanan bazı hormonlar ve yumurtalığın buna cevabı test edilerek menopoz süreci hakkında bilgi edinilebilir. Ayrıca tiroidin az çalışması da menopoza benzer şikayetlere yol açtığı için, kanda bu hormon seviyeleri de araştırılmalıdır.
Menopozun uzun dönem etkileri nelerdir?
Hormonların eksikliğinde yaşanan sıkıntıların ötesinde, vücutta gözle görünmeyen, sinsi değişimler de olur. Özellikle kemik dokunuz ve kalp, damar sistemi bu süreçten olumsuz etkilenir.
Osteoporoz: Kemik erimesi ve sonucunda ortaya çıkan kırık riskinde artış menopoz sonrası kadında en önemli sağlık problemidir. Özellikle omurga, kalça ve bilek kırıklarında artış görülür. Omurga kırıkları ciddi bel ve sırt ağrılarına yol açarken, kalça kırıkları menopoz sonrası dönemde önemli sorunları beraberinde getirir.
Kalp ve damar sistemi: Menopoz sonrasında bu hastalıklar için kadınla erkek arasında kadına ait olumlu taraf ortadan kalkmaktadır. Sigara ve alkol kullanımı, şeker hastalığı ve yüksek tansiyon, kalp-damar hastalığı riskinde artışa yol açar. Özellikle 40 yaşından önce menopoza girilmişse kalp damar hastalığından dolayı ölüm riski her yıl için yüzde 5 oranında artar. Benzer şekilde her iki yumurtalığı da 45 yaşından önce cerrahi olarak çıkartılan kadınlarda ölüm riski ameliyat olmayanlara göre yaklaşık 1,7 kat artar. Erken menopoz nedeni ne olursa olsun kalp hastalığı açısından dikkatli olunmalıdır.
Kanser: Menopoz ile birlikte kanser riskinde belirgin bir artış yoktur. Bazı kanserlerin ilerleyen yaşlarda ortaya çıkmasından ya da menopoz süresince kullanılan ilaçların etkilediği organlarda belirginleşmesinden dolayı göreceli artış olabilir. Yıllık kontrollerin amacı bu kanserlerin erken tanınmasını sağlar.
Kilo problemi: Menopozda günlük kalori ihtiyacınız 200–400 kalori düşer. Yani bu daha az yemek yemeniz ve daha çok spor yapmanız anlamına gelir.
Sağlıklı menopoz dönemi için 9 ipucu
1- Herhangi bir ilaçla tedaviye başlanmadan önce yaşam stili ve alışkanlıkların doktorla birlikte gözden geçirilmesi gerekir.
2- Sigarayı bırakarak kalp damar hastalığı, kanser, inme ve bir çok hastalık riskinin büyük ölçüde azalacağı unutulmamalıdır.
3- Düzenli egzersiz yapmak efor kapasitesini geliştireceği gibi sıcak basmaları üzerinde de olumlu etkiye yol açacak, kemik erimesini azaltacaktır.
4- Yağlı ve şekerli yiyeceklerin tüketimini azaltmalı, meyve-sebze ağırlıklı dengeli bir beslenme programı uygulamalısınız.
5- Menopoz tedavisinin meme kanseri üzerindeki olumsuz etkileri tıp dünyasında en çok tartışılan konulardandır. Tedavi seçenekleri değerlendirilirken bireysel risk faktörleri çok dikkatli değerlendirilmeli ve ön araştırmalar tam yapılmalıdır.
6- Alkol kullanımı, şişmanlık ve hareketsiz yaşam kadın sağlığını daha olumsuz etkiler.
7- Menopoz sonrasında günlük kalsiyum ihtiyacınızın arttığını göz önüne alarak diyetle eksik kalan kalsiyum ve D vitamini için doktorunuzun önerisi ile takviye almanız gerekebilir. Düzenli egzersiz ve günlük 1500–1700 mg kalsiyum alımı menopoz sonrasındaki süreçte kemik yoğunluğunu artırır.
8- Sıcak basmaları, baharatlı yiyecekler, ortam sıcaklığı, sıcak içecekler ile tetiklenebilir.
9- Menopoz sonrası yıllık kontroller, yıllık mamografi, jinekolojik muayene ve tetkiklerinin doktora danışılarak planlanması gerekir.
Menopoz döneminde hormon tedavisi gerekli mi?
- Dünyaca ünlü bilimsel çalışmanın raporunda en çarpıcı başlık 'Hormon tedavisi meme kanserine yol açıyor' başlığıydı ve haber üzerine birçok kadın hormon tedavisini bıraktı. Unutulmaması gereken bu bahsedilen risk oranı sanılandan çok daha azdır.
- Kalp hastalıkları açısından horomon tedavileri maalesef riski azaltmaz.
- Doğal menopozda östrojen-progesteron tedavisi ciddi ateş basması gece terlemesi şikâyeti olan kadınlarda çok etkili sonuçlar verir. Cerrahi menopozdaki kadınlarda (rahimin çıkartıldığı) tek başına östrojen tedavisi yeter. Tek başına östrojen tedavisinde meme kanseri riski azalır, kalp ve damar hastalığı riski değişmez. Halen tüm menopozdaki kadınlarda ateş basması, gece terlemesi gibi yakınmaların en etkili tedavisi hormon (östrojen) tedavisidir. Tedavi doktorunuz tarafından size uygun, en düşük dozda ve kısa süreli olarak planlanmalıdır.
- Her yıl rutin jinekolojik kontrolleriniz yapılmalıdır. Hormon tedavileri dışında da alternatif tedaviler vardır. Mesela antidepresanlar bu süreci atlatmakta faydalı olabilir. Vajenin menopoz öncesi mevcut elastikiyetinin korunması ve menopoz sonrası artan vajinal, üriner enfeksiyonların ve idrar kaçırma şikayetinin engellenmesi için uygulanabilen lokal hormonlar vardır. Bunların vajinal tablet, krem ve fitil formları bulunur.
- Menopoz sonrası ilk yıllarda belirgin kemik kaybı olur. Bu dönemde sigara ve alkol tüketiminin azaltılması, düzenli egzersiz, doymuş yağlardan fakir diyet ve doktorunuzun önereceği bir kalsiyum desteği ile kemik kütlenizi koruyabilirsiniz. Kemik koruyucu çok çeşitli ilaçlar osteoporozun ciddiyetine göre önerilebilir.
- Alternatif tedaviler içinde soya izoflavonları, black cohosh (cimifuga racemosa), ginseng, don quai, evening primrose (çuha çiçeği yağı) gibi bitkisel östrojen kaynakları ve baharatlar bulunur. Menopozal şikayetlerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olmak için bitkisel östrojenlerin (fitoöstrojenler) diyetle ya da ilaç olarak kullanılması, hormon tedavisi almak istemeyen kadınlar için bir çözüm olarak görülse de; bu ilaçların güvenirlik, yeterli dozaj ve formülasyonu henüz netleşmemiştir. Bu ilaçların kullanılması ile ilgili kararları doktorunuza danışmadan almamanız uygun olacaktır."
