Neden öksürürüz? Öksürük hangi hastalıkların belirtisidir? Ne zaman hekime gitmek gerekir? Öksürük şurubu kullanmalı mıyız? Tüm bu soruların yanıtlarını Anadolu Sağlık Merkezi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Kemal Tahaoğlu veriyor.
“Aslında öksürük, vücudun solunum yollarındaki sekresyonları ve yabancı cisimleri temizlemeye yarayan bir savunma mekanizmasıdır. Bu nedenle de sağlıklı kişilerde etkili ve yararlı bir işlevi bulunur. Öksürük, aynı zamanda birçok solunum yolu ve sistemik hastalığının da en sık görülen bulgularından biridir.
Akut ve kronik öksürük arasındaki fark
Sadece akciğer hastalıklarında değil, farklı organların hastalıklarında da öksürükle karşılaşılabilir. Öksürük, akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır. Genellikle üç haftadan uzun süren öksürükler kronik olarak adlandırılır, ancak bazı hekimler kronik öksürükten bahsetmek için sekiz hafta boyunca öksürüğün devam etmesi gerektiğine inanır.
Diğer bir ayrım ise öksürükle balgam olup olmamasına göre yapılır. Balgamlı öksürük genellikle solunum yollarının iltihaplandığı hastalıklarda görülür. Bazen balgamlı öksürükte kan da görülebilir. Bu durum genellikle akciğer kanseri, bronşektazi veya verem gibi önemli bir hastalığın belirtisidir.
En sık karşılaşılan öksürük nedenleri
Akut öksürükler en çok soğuk algınlığı veya üst solunum yolları enfeksiyonlarından kaynaklanır. Diğer en sık karşılaşılan nedenler ise şöyle:
• Alerjik burun akıntıları, astım atakları, sigara dumanı ve ozon gibi dış etkenlere maruz kalmakla oluşabilir.
• Öksürük ayrıca akciğer tüberkülozu, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) ile gırtlak ve akciğer kanserinin de belirtileridir.
• Özellikle çocuklar ve yaşlılarda görülen, nefes borusuna yabancı bir cisim kaçması da şiddetli öksürüğe yol açar. Başörtüsü kullanan kişilerde türban iğnesinin nefes borusu ve bronşlara kaçması şikayeti de oldukça sık görülür.
“Sigara öksürüğü” tanıyı geciktiriyor
Sigara içen kişilerde balgamlı öksürük sık görülür ve işin kötüsü tiryakiler de bu duruma alışır. Bu 'sigara öksürüğü' olarak adlandırılır ve önemsenmez. Bu durum aslında çok tehlikelidir. Zaten sigara içtikleri için kronik bronşit, amfizem ve akciğer kanseri gibi önemli akciğer hastalıkları için risk taşıyan tiryakilerin tanıda gecikmelerinin en önemli nedenlerinden biri öksürüğü benimsemiş olmalarıdır.
Sadece sigara içmek değil, sigara dumanına maruz kalmak da sağlığa ciddi zararlar verir. Anne ve babanın sigara içtiği evlerde yaşayan 11 yaş altındaki çocukların yüzde 50’sinde kronik öksürük gözlenir.
Hekim önermedikçe öksürük şurubu kullanmayın
Öksürük şurubu olarak bilinen ilaçlar çok çeşitlidir. Her biri değişik etken maddeler içerir. Birçoğu soğuk algınlığına yönelik etken maddelerin kombinasyonundan oluşurken, bazıları balgam sökücü etkiye, bazıları da öksürük kesici etkiye sahiptir.
Öksürük nedeninin saptanmadığı durumlarda, öksürük kesici etkiye sahip öksürük şurupları, altta yatan hastalığın tanısında gecikmelere neden olabilir. Ya da kanama, pnomotoraks (akciğeri dıştan saran zarlar arasına herhangi bir nedenle hava girmesi) gibi durumlarda balgam söktürücü etkiye sahip öksürük şurupları öksürüğü artırıcı etkilerinden dolayı kanama ve pnomotoraksı artırabilir. Sonuç olarak öksürük şurupları hekim önermedikçe kullanılmamalıdır.
Ne zaman hekime başvurulmalı?
• Kalp yetmezliği gibi hastalıkların belirtisi olabilir. Eğer hasta yeşil, sarı veya pas rengi balgam çıkarıyorsa bu durum genellikle bir enfeksiyon sonucu gerçekleşir.
• Diğer belirtiler ortadan kalktıktan sonra öksürük 21 günden daha uzun bir süre devam ediyorsa,
• Öksürükle birlikte ateş varsa veya kanlı balgam söz konusuysa, hekime başvurulması gereken klinik bir sorun söz konusu olabilir."
