"Halk arasında 'ben' diye bilinen ve tıp dilinde 'nevüs' olarak adlandırılan oluşumları 'melanositler' meydana getirir. Derinin normal yapısında da bulunan melanosit hücreleri 'melanin' isimli bir boya maddesi yaparak deriye rengini verirler.
Benleri oluşturan hücreler de yine benzer şekilde melanin pigmenti üretebilir, ancak normal deriye göre oranları daha fazla olduğu için daha koyu renkli olarak karşımıza çıkar. Genel olarak zararsız olan bu oluşumlar, sıklıkla kahverengi veya siyah renkte olur. Bazıları deriden kabarık dururken, bazıları deri seviyesindedir. Kimi benlerin üzerinde tüy veya daha kalın kıl yapıları da olabilir. Çok değişken boyutlarda gözlenebilir.
Benler doğumdan beri varolabildiği gibi sonradan da çıkabilir. Doğumsal benlerin bazılarında çok düşük de olsa deri kanseri gelişme olasılığı vardır. Bu nedenle bir benin doğumdan itibaren var olması onun iyi huylu olduğu anlamına gelmez. Sağlıklı bir bireyde ortalama 13-15 adet ben mevcuttur. Bu sayı yaşla ve ultraviyoleye maruz kaldıkça artış gösterir. Benler görünüşlerine, renklerine, bulundukları yere veya köken aldıkları hücrelere göre farklı isimlerle adlandırılır.
Benlerin bazıları güneş ışınlarının etkisi altında ortaya çıkar veya çoğalır. Benzer biçimde yaşlandıkça sayılarının daha arttığı, renklerinin koyulaşıp açılabildiği, daha genişlediği de gözlenebilir. Özellikle açık tenli ve uzun süre güneşe maruz kalan kişilerde daha çok ben görülür.
Benler neden önemlidir?
Benler iki nedenle tıbbi açıdan önem taşır:
1- Bazı ben tipleri zamanla deri kanserine dönüşme riskine sahiptir.
2- Kimi deri kanserleri benlerle görüntü olarak kolayca karıştırılabildiği için kötü huylu bir oluşumun, iyi huylu bir ben olarak algılanıp tedavisiz bırakılması söz konusu olabilir.
Bu nedenler benlerin yakından takip edilmeleri gerekliliğini ortaya çıkarır ve gerektiği durumlarda benlerin alınarak patolojik olarak incelenmesini zorunlu kılar. Benlerin hepsinin alınması gerekli değildir. Belli kriterler benlerin alınması için neden teşkil eder.
Alınması gereken benler
- 5 mm’den büyük olanlar
- Birden fazla renk içerenler veya alacalı bir renge sahip olanlar
- Çevresi düzensiz, belirsiz, silik olanlar, bir tarafa akıyor izlenimi verenler
- Üzerinde yara açılan, kanamaya meyilli benler
- Etrafı kızaran benler
- Sıkça tahriş olan (saç içinde, elbise askısı, sutyen kuşağı, kemer bölgesi, gömlek yakası bölgesinde, erkeklerde traş bölgesinde) benler
- Zaman içerisinde belirgin fiziksel değişiklik gösteren benler
Hastada riskli görülen benler yukarıdaki bulgular, dermatoskopi ve klinik tecrübeye göre sınıflandırılmalıdır. Doktorunuz tarafından gerekli görülen, yani şüpheli olanlar cerrahi olarak çıkartılmalıdır. Bunlar daha sonra patolojik incelemeye gönderilerek tam tanıları gerçekleştirilir.
Benler nasıl deri kanserine neden olur?
Benlerin deri kanserine dönüşümünde güneşin önemli etkisi bulunur. Bu nedenle güneşten korunma oldukça önemlidir. Güneşten korunmak için özellikle yaz aylarında güneş ışınlarının en dik ve etkili şekilde olduğu saatler olan 11-15 arasında çok zorunlu olmadıkça güneşe çıkılmamalı.
Mümkün olduğunca kapalı ve sıkı dokumalı giysiler ile şapka kullanılarak güneşe maruz kalan deri yüzeyleri azaltılmalı. Güneşe maruz kalan alanların korunması için ise güneş koruyucu kullanılmalı (koruma faktörü 20 ve üzeri olan güneşten koruyucular ile). Güneş koruyucusu tercih ederken gerek UVA gerekse UVB'ye karşı koruyuculuğa sahip ürünler tercih edilmelidir. Kış aylarında açık havada yapılan sportif aktivitelerde özellikle kayak sporunda güneş ışınlarından korunmak en az yaz aylarındaki kadar önem taşır.
Atmosferdeki ozon tabakasının incelmesi ve çevre koşularının bozulması (kanserojen atıklar ve maddelerin artışı) deri kanserlerinin görülme sıklığını oldukça artırdı. Bu nedenle benleri fazla olanlar, güneşe çok sık maruz kalanlar (çiftçi, balıkçı, turizmci), açık tenli olanlar belli aralıklarla doktor kontrolüne (plastik cerrahi veya dermatoloji uzmanı) gitmelidir.
Değişiklik gösteren benlerden biyopsi yapılması ve deri kanseri dönüşümü meydana gelmiş ise gecikmeden tedavi gerçekleştirilmesi çok önemlidir. Çoğu deri kanseri erken ve yeterli tedavi gerçekleştirildiğinde rahatlıkla tedavi edilebilir, ancak tedavide gecikmeler meydana gelirse kötü sonuçlara sebep olur.
Benler nasıl çıkartılır?
Benler sıklıkla lokal anestezi altında alınır. Bir iğne yardımı ile ben ve çevresi uyuşturulur. Ben çevresindeki sağlam doku ile birlikte çıkartıldıktan sonra, alınan yeri kapatmak amacıyla dikiş atılır. Çıkartılan ben ise inceleme için patolojiye gönderilmelidir. Kimi benlerde, lazer, radyofrekans, kriyoterapi veya elektrokoagülasyon gibi metodlar da uygulanabilir. Bu konuda hekiminiz sizi aydınlatacak ve sizin için en uygun yöntemi size önerecektir.
Vücudumuzu tüm dış etkilerden koruyan derimizi yakından tanımak ve korumak, üzerinde meydana gelen değişiklikleri en kısa zamanda tespit ederek ilgili hekimlere danışmak için özen göstermek gerekir."
